Gujarat Board GSEB Class 10 Gujarati Textbook Solutions Chapter 7 જીવમાં જીવ આવ્યો Textbook Exercise Important Questions and Answers, Notes Pdf.
Std 10 Gujarati Textbook Solutions Chapter 7 જીવમાં જીવ આવ્યો
Class 10 Gujarati Textbook Solutions Chapter 7 જીવમાં જીવ આવ્યો Textbook Questions and Answers
સ્વાધ્યાય
1. નીચેના પ્રશ્નો સાથે આપેલા વિકલ્પોમાંથી સાચો વિકલ્પ પસંદ કરી ખરાની (✓) નિશાની કરો.
પ્રશ્ન 1.
‘જીવમાં જીવ આવ્યો’ – કૃતિમાં શેનું વર્ણન છે ?
(a) પ્રાણીઓના અવાજનું
(b) પક્ષીઓના કલરવનું
(c) માનવસૃષ્ટિના દુઃખનું
(d) વરસાદના આગમનનું
ઉત્તર :
(d) વરસાદના આગમનનું
પ્રશ્ન 2.
ફોરાં જ્યાં બે ઝરમર ઝર્યા ……..
(a) ઊજળો રંગ કાઢ્યો
(b) જીવમાં જીવ આવ્યો
(c) ઘૂઘવ્યાં પૂર આઘાં
(d) રૂપ ખીલ્ય ધરાનું
ઉત્તર :
(b) જીવમાં જીવ આવ્યો
2. નીચેના પ્રશ્નોના એક-એક વાક્યમાં ઉત્તર લખો :
પ્રશ્ન 1.
ફોરાં ઝરમર વરસ્યાં ત્યારે પવન ડમરીનું શું થયું ?
ઉત્તર :
ફોરાં ઝરમર વરસ્યા ત્યારે પવન ડમરી એકદમ શાંત થઈ જાય છે અને જીવમાં જીવ આવે છે.
પ્રશ્ન 2.
વરસાદ વરસવાથી પર્ણો પર શી અસર થઈ ?
ઉત્તર :
વરસાદના વરસેવાથી પણ એકદમ સાફ-સુથરા થઈ ગયાં અને પોતાનો ઉજળો રંગ બતાવવા લાગ્યાં !
3. નીચેના પ્રશ્નોના બે-ત્રણ વાક્યમાં ઉત્તર લખો :
પ્રશ્ન 1.
વરસાદ વરસવાથી પ્રકૃતિ પર તેની શી અસર થઈ ?
ઉત્તર :
વરસાદ વરસવાથી પ્રકૃતિ પર તેની ખૂબ સુંદર અસર થઈ. પક્ષીના માળા ઠંડી હવામાં ઝૂલવા લાગ્યા, ઝાડનાં પાંદડાંઓમાં ચમક અને તાજગી દેખાવા માંડી, ગરમીથી રાફડામાં દુઃખી થતી કીડીઓ ભીની થઈને, ઠંડી થઈને હારબંધ ઝાડના થડ ઉપર ચડવા માંડી, તડકો પણ સોનેરી બની ગયો, પૃથ્વી જાણે કે નવોઢા હોય એવી રૂપાળી બની ગઈ !વરસાદથી પ્રકૃતિમાં ઉત્સાહ, આનંદ અને જીવન પ્રગટ થયું.
પ્રશ્ન 2.
હોંકી ઊઠ્યો તરત વગડો, સીમ સોણે ગઈ ત્યાં,
ગાણે-ગાણે હરખ ઊઘલ્યો, ઘૂઘવ્યાં પૂર આધાં – પંક્તિઓ સમજાવો.
ઉત્તર :
વરસાદના આગમનથી નિર્જીવ પ્રકૃતિમાં આનંદ ઊભરાય છે. વગડાના ઝાડ-પાન, પશુ-પક્ષીઓ મીઠા અવાજ થી પોતાની ખુશી જાહેર કરે છે, મોર-બપૈયાં મીઠાં ટહૂકાં કરે છે. સીમમાં ગરમી દેખાતી હતી, તે હવે વરસાદ પડવાથી ઠંડકમાં બદલાઈ ગઈ અને સીમ એકદમ શાંત થઈ ગઈ. જાણે કે સ્વપ્નમાં સૂઈ ગઈ હોય એવું લાગવા માંડયું. કોઈ શુભપ્રસંગે ગવાતાં ગીતોમાં આનંદ આનંદ દૃષ્ટિગોચર થવા લાગ્યો અને આ ગીતનો હરખ દૂર દૂર સુધી પહોંચે છે. સૌ પશુ, પક્ષી અને માનવો વરસાદના આનંદથી હરખઘેલાં બની જાય છે.
4. નીચેના પ્રશ્નોના સવિસ્તર ઉત્તર લખો :
પ્રશ્ન 1.
‘જીવમાં જીવ આવ્યો’ – શીર્ષકની યથાર્થતા ચર્ચો.
ઉત્તર :
સોનેટ સ્વરૂપમાં લખાયેલી આ કૃતિમાં જળ વિના વિવળ થયેલ જીવ માત્રને વરસાદનાં બે-ચાર ફોરાં પડવાનાં શરૂ થતાં જ ‘ જીવમાં જીવ આવે છે; એટલે આ શીર્ષક યથાર્થ છે અને સુંદર છે.
ઉનાળાની ગરમીમાં પશુ-પક્ષી, માનવ-પ્રકૃતિ તમામ સજીવ સૃષ્ટિ દુ:ખી છે, શૂન્ય છે. ચારે બાજુ લૂ ચાલે છે. બધાં જીવો દુ:ખી છે; ચેતનવિહોણા થઈને બેહોશીમાં પડેલાં છે. ક્યાંય ચેતનવંતુ જીવન દેખાતું નથી; પણ કુદરતની અને ઈશ્વરની કૃપાથી આકાશમાંથી નવજીવનરૂપી વરસાદનાં ફોરાં પડવાની શરૂઆત થતાં જ ચારે તરફ એકદમ હરખની હેલી ફરી વળે છે.
સમગ્ર સૃષ્ટિ મૃત્યુશૈયા છોડીને નવજીવનને માણવા ઉમટી પડે છે, પશુ, પક્ષી, માનવ, ઝાડ-પાન-કીડી જેવાં જીવો પણ આનંદિત થઈ જાય છે. સૌને હૈયે ધરપત વળે છે અને સૌનાં જીવમાં જીવ આવે છે, જીવવાની તમન્ના ઊભી થાય છે. કવિશ્રીએ આ દૃષ્ટિએ ‘જીવમાં જીવ આવ્યો’ શીર્ષક આપીને આપણી પણ સહાનુભૂતિ જીતી લીધી છે, તેથી એમ કહી શકાય કે આ શીર્ષક યથાર્થ છે અને ખૂબ સુંદર છે.
પ્રશ્ન 2.
પ્રથમ વરસાદ થયા પછીની નવચેતનાને તમારા શબ્દોમાં વર્ણવો.
ઉત્તર :
ગરમીથી તેણે સજીવોને પ્રથમ વરસાદથી જે આનંદ થાય છે, એ અવર્ણનીય છે. મડદાંને કોઈએ જાણે સંજીવની છાંટીને જીવન અર્પણ કર્યું હોય એમ પ્રથમ વરસાદથી સમગ્ર સૃષ્ટિ આનંદમાં તરબોળ થઈ જાય છે. પશુ, પક્ષી, માનવ, જેતુને વરસાદથી નવજીવન પ્રાપ્ત થાય છે અને હાથે હાશ થઈને જીવમાં જીવ આવે છે, ધૂળની ડમરી શાંત બને છે.
વૃતાનાં પાંદડાં ચળકે છે, કીડીઓ આનંદથી ઝાડ ઉપર ચડે છે, ધરતી નવોઢા જેવી સુંદર લાગે છે, ખુશીનાં ગીતો ગવાય છે. લોકો દૂર દૂરથી એકબીજાને મળીને હરખઘેલાં બને છે. પશુઓ પોતાનાં બચ્ચાંને દૂધ પીવડાવવાં દોડતાં આવે છે – એ રીતે સમગ્ર સૃષ્ટિમાં ચેતન તરવરતું દેખાય છે, પ્રથમ વરસાદમાં બાળકોને નહાવાની મજા પડે છે, બધાં ખુશ દેખાય છે. પ્રકૃતિમાતા પણ ચેતનવંતી બની જાય છે. સર્વત્ર નવજીવન અને આનંદ છવાઈ જાય છે. સૌનાં જીવમાં જીવ આવે છે.
Std 10 Gujarati Textbook Solutions Chapter 7 જીવમાં જીવ આવ્યો Additional Important Questions and Answers
સ્વાધ્યાય
નીચેના પ્રશ્નોમાં આપેલા વિકલ્પોમાંથી સાચો વિકલ્પ પસંદ કરી ઉત્તર લખો :
પ્રશ્ન 1.
પવન શું ઉડાડે છે ?
(A) પાંદડાં
(B) ડમરી
(C) પતંગ
(D) છાપરાં
ઉત્તર :
(B) ડમરી
પ્રશ્ન 2.
ઝીણું ઝરમર કોણ ઝરે છે ?
(A) દૂધી
(B) આકાશ
(C) ફોરાં :
(D) ગીત
ઉત્તર :
(C) ફોરાં :
પ્રશ્ન 3.
જીવમાં શું આવે છે ?
(A) આનંદ
(B) રંગ
(C) ચેતન
(D) જીવ
ઉત્તર :
(D) જીવ
પ્રશ્ન 4.
હવામાં શું ઝૂલતું હોય છે ?
(A) નીડ
(B) પાંદડું
(C) ચકલી
(D) કપડું
ઉત્તર :
(A) નીડ
પ્રશ્ન 5.
કોણ રંગ કાઢે છે ?
(A) વરણ
(B) પરણ
(C) કન્યા
(D) રંગારો
ઉત્તર :
(B) પરણ
પ્રશ્ન 6.
તાપથી શું ખદબદતું હતું ?
(A) પશુ
(B) માણસ
(C) રાફડો
(D) કીડી
ઉત્તર :
(C) રાફડો
પ્રશ્ન 7.
કોનું રૂપ ખીલે છે ?
(A) ગાયનું
(B) સ્ત્રીનું
(C) બાળકનું
(D) ધરાનું
ઉત્તર :
(D) ધરાનું
પ્રશ્ન 8.
કોણ ટહુકે છે ?
(A) વગડો
(B) મોર
(C) કોયલ
(D) બંસરી
ઉત્તર :
(A) વગડો
પ્રશ્ન 9.
કોણ સોણે જાય છે ?
(A) વગડો
(B) સીમ
(C) સ્ત્રી
(D) નદી
ઉત્તર :
(B) સીમ
પ્રશ્ન 10.
ગાણે-ગાણે શું ઊંઘલે છે ?
(A) મરણ
(B) પરણ
(C) હરખ
(D) જખમ
ઉત્તર :
(C) હરખ
પ્રશ્ન 11.
આધાં શું ઘૂઘવે છે ?
(A) નૂર
(B) કબૂતર
(C) સિંહ
(D) પૂર
ઉત્તર :
(D) પૂર
પ્રશ્ન 12.
કોણ નમણું હોરે છે ?
(A) વિસ્મરણ
(B) મરણ
(C) સ્વપ્ન
(D) બાળપણ
ઉત્તર :
(B) મરણ
પ્રશ્ન 13.
કોનાં દૂધ ભાંભરે છે ?
(A) બકરીના
(B) ઊંટના
(C) માતાનાં
(D) પશુના
ઉત્તર :
(D) પશુના
પ્રશ્ન 14.
કાચી ઘડીમાં લોકો કેવી રીતે મળે છે ?
(A) વનભર
(B) હેતથી
(C) મનભર
(D) રામ રામ કરીને
ઉત્તર :
(C) મનભર
પ્રશ્ન 15.
આધે-ઓરે, અડખે-પડખે શું હતું?
(A) એનું એ
(B) તેનું તે
(C) આપણું એ
(D) સૌનું એ
ઉત્તર :
(A) એનું એ
પ્રશ્ન 16.
કેટલાં ફોરાં ઝરમર ઝરે છે ?
(A) એક
(B) બે
(C) ત્રણ
(D) ચાર
ઉત્તર :
(B) બે
પ્રશ્ન 17.
કીડીની લંગાર શેના પર ચાલે છે ?
(A) પાણી ઉપર
(B) પાંદડાં ઉપર
(C) વાંસ ઉપર
(D) થડ ઉપર
ઉત્તર :
(D) થડ ઉપર
પ્રશ્ન 18.
જીવમાં જીવ આવ્યો’ કાવ્યનો સાહિત્યપ્રકારે શો છે ?
(A) ઊર્મિકાવ્ય
(B) અપદ્યાગદ્ય
(C) સૉનેટ
(D) પદ
ઉત્તર :
(C) સૉનેટ
પ્રશ્ન 19.
‘જીવમાં જીવ આવ્યો’ કાવ્યના કવિ કોણ છે ?
(A) નિરંજન ભગત
(B) નેહી પરમાર
(C) દલપત પઢિયાર
(D) હરિકૃષ્ણ પાઠક
ઉત્તર :
(D) હરિકૃષ્ણ પાઠક
નીચેના પ્રશ્નોના એક-એક વાક્યમાં ઉત્તર લખો :
પ્રશ્ન 1.
વરસાદના આવવાથી કોણ હવામાં ઝૂલે છે ?
ઉત્તર :
વરસાદના આવવાથી પક્ષીઓનાં માળા હવામાં ઝૂલે છે.
પ્રશ્ન 2.
રાફડાને કોની અસર થઈ હતી ?
ઉત્તર :
રાફડાને ખૂબ તડકાની અસર થઈ હતી; તેથી તે ખદખદી રહ્યો હતો.
પ્રશ્ન 3.
રાફડામાંથી કોણ નીકળે છે ?
ઉત્તર :
રાફડામાંથી કીડીઓની લંગાર નીકળે છે.
પ્રશ્ન 4.
કીડીઓની લંગાર ક્યાં જાય છે ?
ઉત્તર :
ભીની થયેલી કીડીઓની લંગાર ધીરે ધીરે ઝાડના થડ ઉપર ચડે છે.
પ્રશ્ન 5.
તડકો કેવો લાગે છે ?
ઉત્તર :
તડકો સોના-રૂપાં જેવો લાગે છે,
પ્રશ્ન 6.
કોનું રૂપ ફૂટી નીકળે છે ?
ઉત્તર :
ધરતી માતાનું રૂ૫ ફૂટી નીકળે છે.
પ્રશ્ન 7.
કોણ ટહૂકી ઊઠે છે ?
ઉત્તર :
વગડો ટહૂકી ઊઠે છે.
પ્રશ્ન 8.
દરેક ગીતમાં શું દષ્ટિગોચર થાય છે ?
ઉત્તર :
દરેક ગીતમાં હરખ દૃષ્ટિગોચર થાય છે.
પ્રશ્ન 9.
શું નમણાં મહોરે છે ?
ઉત્તર :
મરણ નમણાં મહોરે છે,
પ્રશ્ન 10.
કોનાં દૂધ ભાંભરે છે ?
ઉત્તર :
ગાયમાતા અને પશુઓનાં દૂધ ભાંભરે છે.
પ્રશ્ન 11.
લોકો એકબીજાને કેવી રીતે મળે છે ?
ઉત્તર :
લોકો એકબીજાને મનભર રીતે મળે છે.
પ્રશ્ન 12.
વરસાદ પહેલાં શું હતું ?
ઉત્તર :
વરસાદ પહેલાં બધે જ દુઃખ અને નિર્જીવપણું દેખાતું હતું.
પ્રશ્ન 13.
બેચાર ફોરાંની પ્રકૃતિ પર શી અસર થઈ ?
ઉત્તર :
બે-ચાર ફોરાં પડતાં જ પ્રકૃતિ ચેતનવંતી થઈ જાય છે અને જીવમાં જીવ આવ્યો એવું લાગે છે !
પ્રશ્ન 14.
‘જીવમાં જીવ આવ્યો’ કવિતાનો સાહિત્યપ્રકાર શો છે ?
ઉત્તર :
‘જીવમાં જીવ આવ્યો’ કવિતાનો સાહિત્યપ્રકાર ‘સૉનેટ’નો છે.
પ્રશ્ન 15.
‘જીવમાં જીવ આવ્યો’ કવિતાના કવિ કોણ છે ?
ઉત્તર :
જીવમાં જીવ આવ્યો’ કવિતાના કવિ હરિકૃષ્ણ પાઠક છે.
નીચેના પ્રશ્નોના બે-ત્રણ વાક્યમાં ઉત્તર લખો :
પ્રશ્ન 1.
આઘે-ઓરે, અડખે-પડખે એનું એ સૌ છતાંયે
ફોરાં જ્યાં બે ઝરમર ઝર્યા, જીવમાં જીવ આવ્યો !
ઉત્તર :
વરસાદના આગમન પહેલાં પ્રકૃતિ અને માનવજીવન ત્રસ્ત હોય છે. ચારેબાજુ ઊની ઊની લૂ વાતી હોય છે. ઘરમાં કે વગડામાં ક્યાંય જીવ ગોઠતો નથી, અસહ્ય ગરમી પડતી હોય છે. જીવન દુઃખી જણાય છે; પણ કુદરત અને ઈશ્વરની દયાથી વરસાદ આવતાં જ તમામ સજીવ અને નિર્જીવ લોકો હરખઘેલાં બનીને એકબીજાને ભેટી પડે છે. આનંદના ગીતોની હેલી ચડે છે. અત્યાર સુધી દૂર-નજીક અને આજુબાજુ બધું સૂનકારથી ભરેલું પડેલું હતું ને જ્યાં વરસાદનાં બે-ચાર ફોરાં પડ્યાં કે બધાંના જીવમાં જીવ આવે છે. સૌ ખુશહાલ બને છે. વરસાદથી સૌને ખુશી થાય છે.
નીચેના પ્રશ્નોના સૂચના પ્રમાણે ઉત્તર લખો :
નીચેના શબ્દોના સમાનાર્થી શબ્દો લખો:
- વ્યધિત – દુ:ખી, પીડિત
- નીડ – માળો, ખાય
- તડકો – તાપ, આતપ
- સ્મરણ – યાદ કરવું
- કાચી ઘડી – તરત જ
- દૂધ – દુધ, પય
- હરખ – આનંદ, ઉલ્લાસ
- ફરાં – ઝીણાં છાંટા
નીચેના શબ્દોના વિરુદ્ધાર્થી શબ્દો લખો :
- અંત × આરંભ
- કલરવ × ઘોંઘાટ
- સ્મરણા × વિસ્મરણ
- પ્રથમ × છેલ્લો આધે ઓર
- ગામ × શહેર
- ધરતી × આકાશ
- હરખ × શોક
નીચે આપેલા રૂઢિપ્રયોગના અર્થ આપી વાક્યપ્રયોગ કરો :
જીવમાં જીવ આવવો. અર્થ: ભય જતાં સ્થિરતા આવવી.
વા. પ્ર. કૌશિકને નોકરી મળતાં કુટુંબીજનોમાં જીવમાં જીવ આવ્યો.
સોડ તાણવી. અર્થ : નિરાંતે સૂવું, મૃત્યુ પામવું.
વા. પ્ર. – વરસાદ વિના સીમ સોડ તાણીને સૂતી હતી.
જ્યાં લગી શ્વાસ ત્યાં લગી આશ. અર્થ : આશા અમર છે.
વા. પ્ર. – ગંભીર બીમારીમાં પણ મુકેશનો શ્વાસ ચાલુ હતો, તેથી ડૉક્ટરે તેને દવા પીવડાવીને મુકેશ સાજો થઈ ગયો !
ઊની આંચ ન આવવી. અર્થ : જરા પણ નુકસાન ન થવું.
વા. પ્ર. – ઈશ્વર પર ભોંસો રાખનારને ઊની આંચ આવતી નથી.
નીચેના શબ્દોની સંધિ છોડીને લખો:
- દેવાનંદ – દેવ + આનંદ
- નીરોગી – નિઃ + રોગી
- સ્વાર્થ – સ્વ + અર્થ
- પિત્રાદેશ – પિતૃ + આદેશ
- પરમાત્મા – પરમ + આત્મા
- નાવિક – ન + ઈક
- યોગેશ – યોગ + ઇશ
- પવન – પ + અન
- ચતુષ્પાદ – ચતુઃ + પાદ
- ગજાનન – ગજ + આનન
નીચેના શબ્દોની સંધિ કરીને લખો :
- દુધ + આલય = દુગ્ધાલય
- નિઃ + લ = નિચ્છલ
- અથ + ઈતિ = અથેતિ
- સરઃ + જ = સરોજ
- વિદ્યા + અર્થી = વિદ્યાર્થી
- સિંધુ + ઊર્મિ = સિંધૂર્તિ
- દુ: + ગંધ = દુગંધ
- પૃથ + ધ = પૃથ્વી
નીચેના શબ્દોના સમાસનો વિગ્રહ કરી નામ આપો :
જીવમાં જીવ આવ્યો Summary in Gujarati
જીવમાં જીવ આવ્યો કાવ્ય-પરિચય :
લેખક પરિચય : હરિકૃષ્ણ રામચન્દ્ર પાઠકનું વર્તન બોટાદ છે, તેમણે સચિવાલયમાં અધિકારી તરીકે સેવા આપી હતી, ‘સૂરજ કદાચ ઊગે’ તેમનો કાવ્યસંગ્રહ છે. ‘અડવાપચ્ચીસી માં હાસ્ય કટાક્ષની કવિતા છે, કોઈનું કંઈ ખોવાય છે’ એ બાળ કાવ્યોનો સંગ્રહ છે. ‘ગુલાબી આરસની લગ્ગી’ કિશોરકથા અને “મોર બંગલો” તેમનો વાર્તાસંગ્રહ છે, ‘નગર વસે છે’ તેમનું સંપાદન છે,
પાઠનો સારાંશ : ઉનાળાની આકળવિકળ પછી વર્ષનું આગમનું આખી સૃષ્ટિમાં જાણે કે નવજીવન આવી જાય છે તે ભાવને કવિએ આ સૉનેટમાં મંદાક્રાન્તા છેદમાં પ્રગટ કર્યો છે. તે માટે રૂઢિપ્રયોગ યોજ્યો છે, ‘જીવમાં જીવ આવ્યો, ‘ બધું હતું, પણ જીવ નહોતો ,
ધૂળની ડમરી, પંખીના માળાઓ, પર્ણો, રાફડાની કીડીઓ, તડકાનું રૂપ, વગડો, સીમ, માણસો – બધું એનું એ છે; પરંતુ ફોર ઝર્યા – અને બધું બદલાઈ ગયું. જીવમાં જીવ આવી ગયો. આખી સૃષ્ટિ જાણે સજીવન થઈ ગઈ. આ બદલાયેલી સૃષ્ટિનાં મધુર ચિત્રો કવિએ આલેખ્યાં છે જે માણાવાં ગમે એવાં છે. આ કાવ્ય સાથે સ્વપ્નસ્થનું “મેહુલા’ કાવ્ય મૂકવાથી બંને કાવ્ય વધુ ઊંડાણથી સમજી શકાશે.
નીચે આપેલ પધાંશોનો ભાવાર્થ સમજાવો :
વંટોળાતી …………….. જીવમાં જીવ આવ્યો.
પવન સાથે ધૂળની ડમરી ઊડતી હોય છે, જે હવે શાંત થઈ જાય છે. વરસાદનાં ઝીણાં ટીપાં ઝરમર થઈને વરસ્યાં, તૌ બધાં નિર્જીવોમાં જીવમાં જીવ આવે છે, બધાંને શાંતિ થાય છે.
હાંફી ……………… રંગ કાઢયો.
ગરમીને કારણો અને પવનને કારણે પક્ષીઓનાં માળા હવામાં ઝૂલીને હાંફી ગયાં હતાં, જે હવે ઠંડી હવામાં શાંત થયાં છે. વૃક્ષના પાંદડાંઓ પણ સ્નાન કરીને પોતાનો ઉજળો રંગ બતાવીને ધીમે ધીમે હવામાં ઝૂલે છે.
તાતા તાપે ………………… લંગાર લેને.
ઉનાળાની ગરમીને કારણે કીડીનું દર રાફડો ખૂબ ગરમ થઈ ગયો હતો; પણ વરસાદનાં થોડાં જ ફોરો પડવાથી, દરમાં પાણી જવાથી, દરમાં રહેતી અસંખ્ય કીડીઓ ઝાડ ઉપર ધીરે ધીરે ભીની થઈને હારબંધ ચડે છે.
સોને-રૂપે ………………. ખીલ્ય ધરાનું.
અત્યાર સુધી સોના જેવો અને રૂપા જેવો તડકો ક્યાંક દેખાતો હતો, તે હવે ઓછો થયો છે અને વરસાદના વરસવાથી પ્રગટ થતું ધરતીનું રૂપ હવે ચારે બાજુ ફરકે છે.
હોકી ઉઠ્યો …………….. પૂર આવ્યાં.
ઝીણાં ફોરાં પડવાથી સૂમસાન વગડો સજીવે થઈને મીઠાં ગીત ગાતો થઈ ગયો. નિર્જીવ સીમને પણ આનંદમાં સ્વપ્ન દેખાવા લાગ્યાં. દરેક સ્ત્રી-પુરુષ હર્ષથી ગીતો ગાવાં લાગ્યાં અને આનંદના અને ગીતનાં પૂર ઉમટે છે.
કયાંથી મહોય ……………….. કાચી ઘડીમાં !
વરસાદ શરૂ થતાં જ નાનાં બાળકોને નહાવાનાં સ્મરણો તાજાં થયાં. પશુઓને પોતાનાં વાછરેડોઓને દૂધ પીવડાવવાની યાદ ભાંભરવા માંડ્યા, અને અનેક માણસો ચારેબાજુએથી આવ્યાં અને ખૂબ ઉત્સાહથી એકબીજાને ભેટે છે, આ માટે બહુ લાંબો સમય લાગતો નથી. તન અને મનનો તુરત જ મેળ પડી જાય છે.
આધે-ઓરે ………………. જીવ આવ્યો !
દૂર અને નજી કે, આજુ-બાજુ બધું જ એનું એ જ જૂનું જૂનું હતું, ને છતાંયે વરસાદના બે-ચાર ઝીણાં ફોરાં પડ્યાં ત્યાં તો બધી જ સૂનમૂન નિર્જીવ વસ્તુઓ ચેતનવંતી બની જાય છે. સૌ મડદાં જેવાં સૂતાં હતાં, જ્યાં વ૨સાદ થયો કે તુરંત જ સૌમાં જીવમાં જીવ આવે છે, ચેતનવંતા થઈ જાય છે.
જીવમાં જીવ આવ્યો શબ્દાર્થ :
- વ્યથિત – દુઃખી, પીડિત
- તડકો – આતપ, તાપ
- કાચી ઘડી – તરત જ
- હરખ – આનંદ-ઉલ્લાસ
- નીડ – માળ, આશ્રયે
- રાફડો – વલ્મિક, દર
- સ્મરણ – યાદ કરવું એ, સ્મૃતિ
- દૂધ – દુગ્ધ, પય
- ઝરવું – ધીમેથી પડવું
જીવમાં જીવ આવ્યો તળપદા શબ્દો
- ર્યે – થઈ
- બંગાર – હાર (Line)
- ફોરાં – વરસાદના છાંટા
- ગાણું – ગીત
- પરણ – પાંદડું, પાન
- ઊથલ્યો – ઊથલવું,
- પ્રસ્થાન – કરવું,
- નીકળવું – છલકાઈ જવું
- આઘે – દૂર;
- ઓરે – પાસે, નજીક
- ધરા – ધરતી, પૃથ્વી.