Gujarat Board GSEB Class 6 Gujarati Textbook Solutions Chapter 9 પાદર Textbook Exercise Important Questions and Answers, Notes Pdf.
Std 6 Gujarati Textbook Solutions Chapter 9 પાદર
Class 6 Gujarati Textbook Solutions Chapter 9 પાદર Textbook Questions and Answers
અભ્યાસ
1. નીચેના પ્રશ્નોના ઉત્તર માટે આપેલા વિકલ્પોમાંથી સાચો ઉત્તર શોધીને તેનો ક્રમ અક્ષર પ્રશ્ન સામેના [ ] માં લખો :
પ્રશ્ન 1.
ગોંદરે ઢોરને પાણી પીવા બનાવેલા કુંડને શું કહે છે ?
(ક) ખાડો
(ખ) હવાડો
(ગ) કુંડ
(ઘ) જળવાડો
ઉત્તર :
(ખ) હવાડો
પ્રશ્ન 2.
ગામનો જીવતો જાગતો ચોપડો લેખક કોને કહે છે ?
(ક) તળાવને
(ખ) ગોંદરાને
(ગ) પુસ્તકાલયને
(ઘ) વડલાને
ઉત્તર :
(ખ) ગોંદરાને
પ્રશ્ન 3.
લેખક ના છૂટકે ખેતરમાં શું લઈને જતા હતા ?
(ક) બળદ
(ખ) ભેંસો
(ગ) ભાત
(ઘ) સ્લેટ-પેન
ઉત્તર :
(ગ) ભાત
2. નીચેના પ્રશ્નોના ઉત્તર એક-એક વાક્યમાં આપો :
પ્રશ્ન 1.
ગામના ગોંદરે શું શું આવેલું છે ?
ઉત્તર :
ગામને ગોંદરે વિશાળ બે વડ, પીપર, પીપળા અને લીમડાનાં વૃક્ષો, એક કૂવો, એક હવાડો અને વચ્ચે ઝીણી ઝીણી રેતી આવેલી છે.
પ્રશ્ન 2.
સાહેબને આવતા જોઈ છોકરાં શું કરતાં ?
ઉત્તર :
સાહેબને આવતા જોઈને છોકરાં યુદ્ધભૂમિના સૈનિકોની જેમ વડની વડવાઈઓ કે ખોદેલા ખાડાઓમાં લપાઈ જતાં.
પ્રશ્ન 3.
ગોંદરું ‘ગામનું નાક’ કેમ કહેવાય છે ?
ઉત્તર :
કોઈ પણ ગામ કેવું છે એ એના ગોંદરા પરથી જ પરખાય છે. આથી ગોંદરું ગામનું નાક કહેવાય છે.
પ્રશ્ન 4.
ગામના પાદરમાં આવેલા પરિવર્તનથી લેખક શી લાગણી અનુભવે છે ?
ઉત્તર :
ગામના પાદરમાં આવેલા પરિવર્તનથી લેખક દુ:ખની લાગણી અનુભવે છે.
3. નીચેના પ્રશ્નોના ઉત્તર ત્રણ-ચાર વાક્યોમાં આપી :
પ્રશ્ન 1.
ઉનાળાના બપોરે ગોંદરું કઈ રીતે ઉપયોગી બને છે ?
ઉત્તર :
ઉનાળામાં શાળાનો સમય સવારનો હોવાથી બપોરે શાળામાંથી છૂટી છોકરાંને ગોંદરે રમવાની મજા પડતી. વગડેથી ગામનાં ઢોર બપોરે ગોંદરે આવી હવાડામાંથી પાણી પીતાં અને વૃક્ષોના છાંયડા નીચે બેસતાં. ગોવાળિયા ઘેર ખાવા જાય ત્યારે છોકરાંને વૃક્ષોના છાંયડે બેઠેલી ભેંસોની સવારી કરવાની ખૂબ મજા પડતી. ઉનાળાના બપોરે ગોંદરે ગ્રામજનો માટે ઍરકન્ડિશનની ગરજ સારતું. એ રીતે પશુ-પંખી અને માણસોને-સૌને ગોંદરું ઉપયોગી બનતું.
પ્રશ્ન 2.
લેખક વરસાદનો આનંદ કઈ રીતે માણે છે ?
ઉત્તર :
વરસાદ આવતાંની સાથે ખળખળ વહેતાં પાણીમાં લેખકે રમવાનો, ભૂસકા મારવાનો આનંદ માણતા, તે મિત્રો સાથે વરસાદમાં ખૂબ પલળતા અને પલળવાનો રોમાંચ માણતા, વરસાદના પાણીને જોવાનો પણ તે આનંદ ઉઠાવતા.
સ્વાધ્યાય
1. નીચેના પ્રશ્નોના ઉત્તર લખો :
પ્રશ્ન 1.
લેખકે ગામના પાદરમાં ઊજવાતા કયા-કયા પ્રસંગોની વાત કરી છે ?
ઉત્તર :
ગામનો મેળો પાદરમાં ભરાતો. સારા-માઠા પ્રસંગે આખું ગામ ગામના પાદરે ભેગું થતું, આસો સુદ પાંચમની રાતથી અર્થી ભવાઈના શ્રીગણેશ થતા, કેટલીક જ્ઞાતિઓની પંચાત પણ પાદરમાં ભરાતી. ગામના પાદરે લગ્નપ્રસંગો પણ ઊજવાતા.
પ્રશ્ન 2.
લેખકે ગામના પાદરમાં રમાતી કઈ-કઈ રમતોની વાત કરી છે ?
ઉત્તર :
લેખકે ગામના પાદરમાં હુતુતુતુ, આટાપાય, આંબલીપીપળી, કુસ્તી, ભૂસકા મારવા, વડની વડવાઈએ હીંચવાની રમત વગેરે રમતોની વાત કરી છે.
પ્રશ્ન 3.
લેખક વરસાદનો આનંદ કઈ રીતે માણે છે ?
ઉત્તર :
જુઓ ‘અભ્યાસનો પ્રશ્ન 3. (2).
પ્રશ્ન 4.
ગામનું પાદર કઈ-કઈ બાબતોનું સાક્ષી છે ?
ઉત્તર :
ગામના પાદરે ધીંગાણા મંડાણા છે. લાકડીઓ, ધારિયાં અને તલવારો ઊછળી છે, ઢોલ બૂક્યા છે. સરકારી લફરાં થયાં છે. પઢીઓની પેઢીઓ ગોંદરેથી પસાર થઈ ગઈ છે. ગોંદરે ઘણી તડકી-છાંયડી જોઈ છે. ગૌદ ગામની જાહોજલાલી અને ચડતીપડતીનું સાક્ષી છે.
પ્રશ્ન 5.
ચોમાસાની ઋતુ-સમયના ગોંદરાનું વર્ણન કરો.
ઉત્તર :
વર્ષારાણી તો ગામડાંનો પ્રાણ છે, વરસાદ આવતાંની સાથે જ આખા ગામને નવડાવતાં-ધોતાં નેવાનાં પાણી ગોંદરે ભેગાં થાય, ત્યાંથી સીધાં જ તળાવમાં જય, ખળખળ જતા પાણીને જોવાનો લહાવો અનેરો હતો. ગોંદરાના વૃક્ષોને અથડાઈને પાણી પાછું પડતું, આજુબાજુની વાડ સાથે અથડાતું, ગામના કચરાને ઢસડી જતું કે વડવાઈઓમાં અટવાઈ જતું પાણી જોવાનો સૌને આનંદ આવતો.
2. નીચેના પ્રશ્નોના ઉત્તર લખો :
પ્રશ્ન 1.
ગામના પાદરમાં કે મહોલ્લામાં કયા પ્રસંગોની ઉજવણી થાય છે ?
ઉત્તર :
ગામના પાદરમાં નવરાત્રિ-દશેરા જેવા તહેવારોની, ભવાઈ-નાટક જેવા સાંસ્કૃતિક કાર્યક્રમોની, રામાયણ, ભગવકથા જેવા ધાર્મિક કાર્યક્રમોની, જુદા જુદા મેળાઓ તથા લગ્નપ્રસંગોની ઉજવણી થાય છે.
પ્રશ્ન 2.
ગામના પાદરમાં કે મહોલ્લામાં કઈ-કઈ રમતો રમો છો ?
ઉત્તર :
ગામના પાદરે અમે કબડ્ડી, ખો-ખો, ગિલ્લીદંડા, ક્રિકેટ, પકડદાવ, આમલી-પીપળી, સંતાકૂકડી, સાતોલિયું વગેરે રમતો. રમીએ છીએ.
પ્રશ્ન 3.
ગામના પાદરમાં કે મહોલ્લામાં થતી પ્રવૃત્તિઓની યાદી કરો.
ઉત્તર :
- પંચાયત ભરાય છે જેમાં ગ્રામવિકાસના નિર્ણયો લેવાય છે.
- અમારા ગામમાં રહેતી જુદી જુદી જ્ઞાતિઓનાં સ્નેહસંમેલનો અને મેળાવડાઓ થાય.
- વર્ષમાં એક વખત ઘોડાદોડ, ઊંટદોડ જેવી વિવિધ હરીફાઈઓ થોય. જાહેર સન્માનના કાર્યક્રમો થાય.
- ગામમાં કોઈ દુ:ખદ પ્રસંગ બન્યો હોય તો તેનું બેસણું થાય.
- વિવિધ પશુમેળાનું આયોજન થાય.
- જુદા જુદા ઉત્સવો પણ ઊજવાય.
3. નીચેના રૂઢિપ્રયોગના અર્થ આપી વાક્યમાં પ્રયોગ કરો :
પ્રશ્ન 1.
નીચેના રૂઢિપ્રયોગના અર્થ આપી વાક્યમાં પ્રયોગ કરો :
- હેલે ચઢવું
- મૂછ મરડવી
- લહાવો લેવો
ઉત્તર :
- હેલે ચઢવું – આનંદમાં આવી જવું. વાક્ય : ખૂબ ઉકળાટ પછી આજે વરસાદ વરસતાં મારું મન હેલે ચડ્યું છે.
- મૂછ મરડવી – અભિમાન કરવું. વાક્ય: પોતાના હાથે ચોર પકડાતાં હવાલદારે મૂછ મરડી.
- લહાવો લેવો – આનંદનો ઉપભોગ કરવો. વાક્ય : બાળપણમાં અમે જુદી જુદી રમતો રમવાનો લહાવો લેતા હતા.
4. તમારા ગામના પાદર કે મહોલ્લાનું વર્ણન કરો.
પ્રશ્ન 1.
તમારા ગામના પાદર કે મહોલ્લાનું વર્ણન કરો.
ઉત્તર :
મારા ગામનું નામ સીતાપુર છે. ગામમાં પ્રવેશતાં જ ગામને પાદર આવે. પાદરમાં ગાઢ વનરાજી છે. તેમાં આંબા, મહુડા, લીમડા, વડ અને આસોપાલવ જેવાં અનેક ઘટાદાર વૃક્ષો છે. પાદરની વચ્ચે વિશાળ વડ છે, વડને ફરતે ઓટલો બનાવેલો છે. એટલા પર પાણીની પરબ છે, વટેમાર્ગુઓ અહીં વિસામો લેવા રોકાય છે.
પાદરમાં બધી જ જ્ઞાતિઓનાં સ્નેહસંમેલનો અને જુદા જુદા પ્રસંગો ઊજવાય છે. ભવૈયાઓ ભવાઈનો વેશ અહીં જ ભજવે છે. કોઈ સંતની રામાયણ-ભાગવતકથા પણ અહીં થાય છે, અહી અમે ગિલ્લીદંડો, સાતોલિયું અને આમલી-પીપળી જેવી રમતો રમીએ છીએ. મારા ગામનું આ પાદર ગામના નાક સમાન છે.
5. ભાવવાચક સંજ્ઞાનો ઉપયોગ થયો હોય તેવાં વાક્યો પાઠમાંથી શોધીને લખો.
પ્રશ્ન 1.
ભાવવાચક સંજ્ઞાનો ઉપયોગ થયો હોય તેવાં વાક્યો પાઠમાંથી શોધીને લખો.
ઉત્તર :
પાઠમાં આવતાં ભાવવાચક સંજ્ઞાના ઉપયોગવાળાં વાક્યો :
- ‘પાદર’ શબ્દ સાંભળતાંની સાથે જ અમને આનંદ થાય છે ..
- અમારા માટે ગોંદરું એ ચૉક્લેટ જેવું છે; એને મમળાવવાની મજા આવે છે.
- છોકરાને શોધવામાં જો એની માને તકલીફ પડે તો એનું આવી જ બને.
- અમને એ વખતે સાહેબોની ધાક જબરી હતી !
- સારા-માઠા પ્રસંગે ગોંદરે આખું ગામ ભેગું થાય.
- પછી ભવાઈ જેવાનો ટેસડો પડી જાય.
- રોતાં રોતાં ગાળાગાળી કરીએ.
- જીવો ભૈ મસ્તીમાં, આનંદમાં !
- બપોરે ખેતરમાં ભાત લઈને નાછૂટકે બળબળતા બપોરમાં ગોંદરાની ગરમલાય રેતમાં અડવાણા પગે દાતા જવાનું.
- ઉનાળામાં ખેતરે જવાનું ન હોય તો અમને આનંદ થાય.
- ભેંસની સવારી કરવી એ પણ એક લહાવો છે.
- ગોંદરે રમવા જવાની જબરી તાલાવેલી થાય.
- એમને રેત વહાલી લાગે.
- ક્યારેક તો ઠંડી ચૈતમાં ઘસઘસાટ ઊંઘી ગયા હોઈએ તો અમારું આવી જ બને !
- એના ઉપર ચાલવાની પણ એક મજ છે.
- વરસાદમાં પલળવાનો પણ એક રોમાંચ હોય છે.
- હું રોમાંચિત બની જાઉં છું.
- ચાંદનીમાં ચળકતી રેતને માણવાનો પણ એક આનંદ હોય છે.
6. પ્રસંગલેખન કરો :
‘મને યાદ આવે છે મારા બાળપણનો પ્રસંગ’
પ્રશ્ન 1.
પ્રસંગલેખન કરો :
‘મને યાદ આવે છે મારા બાળપણનો પ્રસંગ’
ઉત્તર :
મારા બાળપણમાં તો ઘણાય પ્રસંગો બન્યા છે. તેમાંથી આ યાદગાર પ્રસંગ મને કાયમ માટે યાદ રહી ગયો છે. વેકેશનમાં અમે બધા મિત્રો ગામના પાદરે ક્રિકેટ રમી રહ્યા હતા. નજીકમાં એક તળાવ હતું. કેટલાંક બાળકો એમાં નાહી રહ્યાં હતાં, તે વખતે મોટેથી બૂમ પડી, “બચાવો બચાવો.” અમે રમવાનું પડતું. મૂકીને દોડતા-દોડતા તળાવની પાળ પહોંચી ગયા.
ત્યાં જઈને જોયું તો એક બાળક પાણીમાં ડૂબી રહ્યું હતું. મને તરતાં આવડતું હતું. હું તરત જ તળાવમાં કૂદી પડ્યો અને મહામુસીબતે તે બાળકને તળાવના કિનારે ખેંચી લાવ્યો. અમે તે બાળકને ઊંધો સુવડાવી દીધો અને તેના પેટમાંથી પાણી કાઢ્યું. થોડા સમય પછી તે ભાનમાં આવ્યો. મારા મિત્રોએ બાળકના મમ્મી-પપ્પાને જાણ કરી દીધી હતી. તેથી, તેઓ પણ ત્યાં દોડી આવ્યાં હતાં. બાળકના મમ્મી-પપ્પાએ અમારો ખૂબ ખૂબ આભાર માન્યો.
Std 6 Gujarati Textbook Solutions Chapter 9 પાદર Additional Important Questions and Answers
ભાષાસજતા
સમાનાર્થી શબ્દો આપો :
- પાદર – ભાગોળ, ગોંદરું
- આનંદ – હર્ષ, મજા
- વિશાળ – મોટું, વિસ્તીર્ણ
- વેલુ – રેતી
- ટાબરિયું – છોકરું
- શેરી – ફળિયું, ગલી
- ઝાડ – વૃક્ષ
- તકલીફ – સ્ટી, કષ્ટ
- ઓઠું – ખોયું
- સૈનિક – લડવૈયો
- ધાક – ડર, બીક
- ઢોર – પશુ
- વિસામો – વિશ્રાંતિ
- મડદું – શબ
- સ્મશાન – મસાણ
- મહિનો – માસ
- હીંચકો – ફૂલો
- ફાંદો – પ્રપંચ, જાળ
- વગડો – જંગલ, વન
- ગળવીતરું – તોફાની, અટકચાળું
- વનર – જંગલી, રખડેલ
- તાલાવેલી – આતુરતા, ચટપટી
- અજવાળું – પ્રકાશ, ઉજાસ
- ઇચ્છા – મરજી, રુચિ
- આધાર – આશ્રય, ટેકો
- વટેમાર્ગુ – મુસાફરી
- અતિથિ – મહેમાન
- તલવાર – ખડગ
- કોમળ – મુલાયમ, નરમ
- જાહોજલાલી – વૈભવ, આબાદી
વિરુદ્ધાર્થી શબ્દો આપો :
- આનંદ × શોક
- સવાર × સાંજ
- છાંયડો × તડકો
- નજીક × દૂર
- યુવાન × વૃદ્ધ
- જવું × આવવું
- જીવતું × મરેલું
- જાગતું × ઊંઘતું
- છેલ્લું × પહેલું
- બંધ × ખુલ્લું
- ઠંડી × ગરમી
- ચંડવું × પડવું
- અજવાળું × અંધારું
- પાછળ × આગળ
- ઇરછા × અનિચ્છા
- કુદરતી × કૃત્રિમ
- કોમળ × કઠણ
- કાળું × ધોળું
- મારું × તારું
- આજ × કાલ
- રાત × દિવસ
નીચેના શબ્દસમૂહો માટે એક શબ્દ આપો :
- ગામનાં ઢોર ઊભાં રહે તે જગ્યા – ગોંદરું, પાદર
- ઢોરને પાણી પીવાનો કુંડ – હવાડો
- કૂવામાંથી પાણી કાઢવાનો ચામડાનો કોથળો – કોસ
- કામ આટોપી નવરું થવું તે – પરવારવું
- પાણી ભરનારી સ્ત્રી – પાણિયારી, પનિહારી
- મડદાં બાળવાનું સ્થાન – સ્મશાન, મસાણ
- ઉનાળામાં ફૂંકાતો ગરમ પવન – ૧
- ગામનાં ઢોર ચરાવનારો – ગોવાળિયો
- સૂતાં સૂતાં ગબડવું – આળોટવું
- જેમાં પાન ખરે છે એ ઋતુ – પાનખર
- તકરારનો નિવેડો લાવનારી મંડળી – પંચાયત
નીચેના તળપદા શબ્દો માટે માન્ય ભાષાના શબ્દો લખો :
- તન – તને
- હોવું – શોધું
- મું – છું
- ચેવો – કેવો
- નઈ – નહી
- નથ – નથી
- પથરો – પથ્થર
- મૈં – ભાઈ
- અમ – કેમ
- હળગાયું – સળગાવ્યું
- ઈમાં – એમાં
નીચે આપેલી સંજ્ઞાઓમાંથી ભાવવાચક સંજ્ઞાઓ શોધો :
પ્રશ્ન 1.
ડહાપણ, ખટાશ, ઊંઘ, કબીરવડ, ફૂલ, દૂધ, પ્રેમ, સુખ, નદી, પાણી, દુ:ખ, આનંદ, ધરતી, પંખી, કહળસંગ.
ઉત્તર :
ભાવવાચક સંજ્ઞાઓઃ ડહાપણ, ખટાશ, ઊંઘ, પ્રેમ, સુખ, દુ:ખ, આનંદ,
પરીક્ષાલક્ષી વિશેષ પ્રશ્નોત્તર
નીચેના પ્રશ્નોના ઉત્તર એક-એક વાક્યમાં આપો:
પ્રશ્ન 1.
કયો શબ્દ સાંભળતાં જ લેખકના પગ નાથવા માંડે છે?
ઉત્તર :
‘પાદર’ શબ્દ સાંભળતાં જ લેખકના પગ નાચવા માંડે છે.
પ્રશ્ન 2.
લેખકના માટે ગોંદરું કોના જેવું છે?
ઉત્તર :
લેખકના માટે ગોંદ ચૉકલેટ જેવું છે.
પ્રશ્ન 3.
ગામના ગોંદરે કયાં કયાં વૃક્ષો આવેલાં છે?
ઉત્તરઃ
ગામના ગોંદરે વડ, પીપર, પીપળો, લીમડો વગેરે વૃક્ષો આવેલાં છે.
પ્રશ્ન 4.
ગામના ગોંદરે આવેલા હવાડામાં કેવી રીતે પાણી ભરાતું હતું?
ઉત્તર :
ગામના ગોંદરે આવેલા હવાડામાં કોસથી પાણી ભરાતું હતું.
પ્રશ્ન 5.
‘હવાડો’ એટલે શું?
ઉત્તર :
‘હવાડો’ એટલે ઢોરને પાણી પીવાનો કુંડ.
પ્રશ્ન 6.
ઘર કે શેરીમાં ન જોવા મળતું છોકરું છેવટે ક્યાંથી મળી આવતું?
ઉત્તર :
ઘર કે શેરીમાં ન જોવા મળતું છોકરું છેવટે ગામના ગોંદરે આવેલા વડની વડવાઈઓમાં કે ઝાડની બખોલમાં લપાયેલું મળી આવતું.
પ્રશ્ન 7.
ગામના લોકો સવારે કામથી પરવારી ક્યાં જતા ?
ઉત્તર :
ગામના લોકો સવારે કામથી પરવારી ખેતરે જતા.
પ્રશ્ન 8.
લેખક કોને ગામનું નાક કહે છે ?
ઉત્તર :
લેખક ગોંદરાને ગામનું નાક કહે છે.
પ્રશ્ન 9.
ગોંદરા પરથી શાની પરખ થાય છે?
ઉત્તર :
ગૌદરા પરથી ગામની પરખ થાય છે.
પ્રશ્ન 10.
કોને ભવાઈનો દેશ કહેવામાં આવ્યો છે?
ઉત્તર :
આનર્ત-ઉત્તર ગુજરાતને ‘ભવાઈનો દેશ’ કહેવામાં આવ્યો છે.
પ્રશ્ન 11.
કયા મહિનાઓમાં ભવાઈ બંધ રહેતી ?
ઉત્તર :
ચોમાસાના ચાર મહિનાઓમાં ભવાઈ બંધ રહેતી.
પ્રશ્ન 12.
મગરવાડા ગામ શાનું કેન્દ્ર ગણાય છે ?
ઉત્તર :
મગરવાડા ગામ ભોજકોનું કેન્દ્ર ગણાય છે.
પ્રશ્ન 13.
ગોંદરે ભવાઈના શ્રીગણેશ ક્યારે થતા ?
ઉત્તરઃ
ગોંદરે ભવાઈના શ્રીગણેશ આસો સુદ પાંચમની રાત્રે થતા.
પ્રશ્ન 14.
ઉનાળાની બપોરે લેખકને નાછૂટકે ક્યાં જવું પડતું?
ઉત્તર :
ઉનાળાની બપોરે લેખકને નાછૂટકે ભાત લઈને ખેતરે જવું પડતું.
પ્રશ્ન 15.
શાની સવારી કરવી એ લેખકને મન એક લહાવો છે?
ઉત્તર :
ભેંસની સવારી કરવી એ લેખકને મન એક લહાવો છે.
પ્રશ્ન 16.
લેખકનો કુદરતી ક્રમ કયો હતો?
ઉત્તર :
મારવું અને માર ખાવો એ લેખકનો કુદરતી ક્રમ હતો.
પ્રશ્ન 17.
ઉનાળાની અજવાળી રાત્રે લેખકને શું માણવામાં આનંદ આવે છે?
ઉત્તર :
ઉનાળાની અજવાળી રાત્રે લેખકને ચાંદનીમાં ચળકતી રતને માણવામાં આનંદ આવે છે.
પ્રશ્ન 18.
પાનખરમાં આખું ગોંદરું શાનાથી ભરાઈ જતું?
ઉત્તર :
પાનખરમાં આખું ગદ ખરેલાં પાંદડાંથી ભરાઈ જતું.
પ્રશ્ન 19.
ગામડાંનો પ્રાણ કોણ ગણાય છે?
ઉત્તર :
વર્ષારાણી ગામડાંનો પ્રાણ ગણાય છે.
પ્રશ્ન 20.
ગોંદરું કઈ બાબતોનું સાક્ષી છે?
ઉત્તર :
ગોંદરું ગામની જાહોજલાલી અને ચડતી-પડતીનું સાક્ષી છે.
કૌસમાં આપેલા વિકલ્પોમાંથી યોગ્ય વિકલ્પ પસંદ કરી નીચેની ખાલી જગ્યાઓ પૂરો:
પ્રશ્ન 1.
- લેખકના માટે ગોંદરું ………….. જેવું છે. (બગીચા, ચૉકલેટ, આઈસક્રીમ)
- લેખકના ગામના ગોંદરે ………… વડ હતા. (બ, ચાર)
- બે બળદની જોડી ………… થી હવાડો ભરતી. (પંપ, કોસ, રમે)
- જો કોઈનું છોકરું ઘર, વાસ કે શેરીમાં જોવા ન મળે તો એની શોધ ……….. થતી. (શાળાએ, ખેતરે, ગોદરે)
- લેખકની પહેલી નિશાળ …………….. છે. (ગોંદરું, ઘર, કુટુંબ)
- લેખકને બાળપણમાં …………. ની ધાક જબરી હતી. (ચોકીદાર, જમાદાર, શિક્ષકો)
- ગોંદરું તો …………… નું નાક કહેવાય. (શાજ, ગામ, ખેતર)
- કોઈનું મરણ થયું હોય તો મરનારનો ………….. વિસામો ગોંદરે થાય. (પ્રથમ, બીજ, ત્રીજ)
- આનર્ત-ઉત્તર ગુજરાત એટલે ……….. નો દેશ. (ભવાઈ, સરોવરો, નદીખો)
- ………….. ના ચાર મહિના ભવાઈ બંધ રહેતી. (શિયાળ, ઉનાળા, ચોમાસા)
- લેખકનું ગામ મગરવાડા ………… નું કેન્દ્ર ગણાય. (શોપકો, ભોજકો, યોજકો)
- આસો સુદ ……………. ની રાતે ગોંદરે ભવાઈન શ્રીગણેશ થતા. (પાંચમ, છઠ, સાતમ)
- ઉનાળામાં ખેતરે જવાનું ન હોય તો લેખકને …………… થાય. (શોક, ચિંતા, આનંદ)
- લેખકને મન ………………. ની સવારી કરવી એ પણ એક લહાવો છે. (પોઢ, હાથી, ભેસ)
- …………….. માં ગોંદરે ખરી પડેલાં પાંદડાંથી ભરાઈ જય. (વરસાદ, પાનખર, ગરમી)
- વર્ષારાણી તો ગામડાંનો ………………. છે. (પ્રેમ, પ્રાણ, પોરસ)
ઉત્તર :
- ચૉકલેટ
- બે
- કોસ
- ગોંદરે
- ગોંદરું
- શિક્ષકો
- ગામ
- ત્રીજો
- ભવાઈ
- ચોમાસા
- ભોજકો
- પાંચમ
- આનંદ
- ભેંસ
- પાનખર
- પ્રાણ
નીચેના પ્રશ્નોના ઉત્તર માટે આપેલા વિકલ્પોમાંથી સાચો વિકલ્પ પસંદ કરીને લખો :
પ્રશ્ન 1.
‘પાદર’ પાઠના લેખકનું નામ જણાવો.
A. આઈ. કે. વીજળીવાળા
B. જોરાવરસિંહ જાદવ
C. કિશોરસિંહ સોલંકી
D. ધીરુભાઈ પરીખ
ઉત્તર :
C. કિશોરસિંહ સોલંકી
પ્રશ્ન 2.
કયો શબ્દ સાંભળતાં જ લેખકના પગ નાચી ઊઠે છે?
A. પાદરે
B. ચોકલેટ
C. પ્રવાસ
D. મીઠાઈ
ઉત્તર :
A. પાદરે
પ્રશ્ન 3.
‘પાદર’ શબ્દ સાંભળતાં જ લેખકને શું બોલાવતું હોય એમ લાગે છે?
A. પાદરનો પીપળો
B. પાદરનો વડલો
C. પાદરની રેત
D. પાદરનો કૂવો
ઉત્તર :
C. પાદરની રેત
પ્રશ્ન 4.
આખું ગામ શામાંથી પાણી ભરતું?
A. નદીમાંથી
B. તળાવમાંથી
C. હવાડામાંથી
D. કૂવામાંથી
ઉત્તર :
D. કૂવામાંથી
પ્રશ્ન 5.
પશુઓને પાણી પીવા માટે ગોંદરા પાસે શું આવેલું હતું ?
A. કૂવો
B. હવાડો
C. નદી
D. તળાવ
ઉત્તર :
B. હવાડો
પ્રશ્ન 6.
ગામના ગોંદરે આવેલા હવાડામાં કેવી રીતે પાણી ભરવામાં આવતું?
A. કોસથી
B. બેડાં વડે
C. મોટરથી
D. પંપ મૂકીને
ઉત્તર :
A. કોસથી
પ્રશ્ન 7.
લેખકની પહેલી નિશાળ કઈ હતી ?
A. ઘર
B. કુટુંબ
C. પ્રાથમિક શાળા
D. ગોંદરું
ઉત્તર :
D. ગોંદરું
પ્રશ્ન 8.
કોને આવતા જોઈ છોકરાઓ યુદ્ધભૂમિના સૈનિકોની જેમ છૂપાઈ જતા ?
A. સરપંચને
B. સાહેબને
C. ચોકીદારને
D. જમાદારને
ઉત્તર :
B. સાહેબને
પ્રશ્ન 9.
ગોંદરા ઉપરથી શાની પરખ થાય છે?
A. પશુઓની
B. પક્ષીઓની
C. ગામની
D. માણસોની
ઉત્તર :
C. ગામની
પ્રશ્ન 10.
આનર્ત-ઉત્તર ગુજરાતને શાનો દેશ કહેવામાં આવ્યો છે?
A. ભવાઈનો દેશ
B. મેળાઓનો દેશ
C. સરોવરોનો દેશ
D. મહેલોનો દેશ
ઉત્તર :
A. ભવાઈનો દેશ
પ્રશ્ન 11.
કયું ગામ ભોજકોનું કેન્દ્ર ગણાય ?
A. કુકરવાડા
B. મગરવાડા
C. બ્રાહ્મણવાડા
D. લુણાવાડા
ઉત્તર :
B. મગરવાડા
પ્રશ્ન 12.
ઉનાળામાં ક્યાં જવાનું ના હોય તો લેખકને આનંદ થતો ?
A. ખેતરમાં
B. શાળામાં
C. શહેરમાં
D. ગોંદરે
ઉત્તર :
A. ખેતરમાં
પ્રશ્ન 13.
લેખ ક શાની સવારી કરવાનો લહાવો લેતા ?
A. ઘોડાની
B. ઊંટની
C. ભેંસની
D. ગધેડાની
ઉત્તર :
C. ભેંસની
પ્રશ્ન 14.
ઉનાળાની અજવાળી રાત્રે લેખક શામાં આળોટવાની મજા લેતા?
A. પથારીમાં
B. અગાસીમાં
C. આંગણામાં
D. પાદરની રેતમાં
ઉત્તર :
D. પાદરની રેતમાં
પ્રશ્ન 15.
લેખકને પાનખરમાં શાના ઉપર ચાલવાની મજા આવતી ?
A. પુલ ઉપર
B. પાંદડાં ઉપર
C. કાચા રસ્તા ઉપર
D. પાકી સડક ઉપર
ઉત્તર :
B. પાંદડાં ઉપર
પ્રશ્ન 16.
ગામડાંનો આધાર કઈ ઋતુ છે?
A. શિયાળો
B. ઉનાળો
C. ચોમાસું
D. વસંત
ઉત્તર :
C. ચોમાસું
પાદર Summary in Gujarati
પાદર પાઠ-પરિચય :
પ્રસ્તુત નિબંધમાં લેખક ડૉ. કિશોરસિંહ સોલંકીએ પોતાના વતનના પાદર વિશેનાં સંસ્મરણોને કાવ્યાત્મક શૈલીમાં રજૂ કર્યા છે, પાદરમાં થયેલી વિવિધ પ્રવૃત્તિઓ અને ઘટનાઓને લેખકે અહીં જીવંત કરી છે. પાદર કોઈ એકનું નહિ, સૌ કોઈનું છે તે ભાવના નિબંધમાંથી સ્પષ્ટ થાય છે. ગામનું નાક ગણાતું પાદરે દરેક – ગ્રામજન માટે કેટલું મહત્ત્વનું અને યાદગાર હોય છે એ વાતને નિબંધકારે સુંદર રીતે રજૂ કરી છે. આમ, પાદર’ નિબંધ આપણી વિસરાતી જતી ગ્રામચેતનાને ઉજાગર કરે છે.
રૂઢિપ્રયોગો – અર્થ અને વાક્યપ્રયોગ
મેળો જામવો – ઘણા માણસોનું એકઠા થવું
વાક્ય : શિવરાત્રિના દિવસે મહાદેવના મંદિરમાં ભક્તોનો મેળો જામ્યો હતો.
ગામનું નાક હોવું – ગામનું ગૌરવ હોવું, ગામની શોભા હોવી
વાક્ય : રાજ્યકક્ષાએ રમતોત્સવમાં પહેલો આવનાર જિતેન્દ્ર ગામનું નાક છે.
મૂછ મરડવી – અભિમાન કે શૂરાતન બતાવવું
વાક્ય : ચોરને એકલે હાથે પકડનાર હવાલદાર મૂછ મરડતો હતો.
શ્રીગણેશ કરવા – કાર્યનો શુભારંભ કરવો
વાક્ય : ચંદ્રકાન્ત વસંતપંચમીના દિવસે પોતાની નવી દુકાનના શ્રીગણેશ કર્યા.
ટૅસ પડી જવી – મજા આવી જવી
વાક્ય : રજાના દિવસે છોકરાંને રમવાની ટેસ પડી જાય છે.
માથે કરવું – અઘટિત વર્તન દ્વારા લોકોને વ્યાકુળ કરવા
વાક્ય : પોતાનું એક પુસ્તક ન મળતાં બ્રિજેશે આખું ઘર માથે કર્યું.
તાલાવેલી થવી – આતુરતા કે ચટપટી થવી
વાક્ય : પરીક્ષા પૂર્ણ થયા પછી વિદ્યાર્થીઓને પરિણામ જાણવાની તાલાવેલી થાય છે.
વેરાઈ જવું – વિખરાઈ જવું, છૂટું પડી જવું
વાક્ય : શાળા છૂટ્યા પછી વિદ્યાર્થીઓ પોતપોતાના ઘેર જવા વેરાઈ જાય છે.
પોરો ખાવો – આરામ લેવો, થાક ખાવો
વાક્ય : ખેતમજૂરી વૃક્ષને છાંયડે ઘડીક પોરો ખાવા બેઠા.
પેટગુજારો કરવો – ગુજરાન ચલાવવું
વાક્ય : મજૂરો રાત-દિવસ મજૂરી કરીને પોતાનો પેટગુજારો કરે છે.
ધીંગાણાં મંડાવાં – જોશમાં આવી જઈને લડાઈ કરવી
વાક્ય : ક્યારેક નાની-નાની વાતોમાં મોટાં ધીંગાણાં મંડાઈ જાય છે.
તડકી-છાંયડી જોવી – સુખ-દુઃખમાંથી પસાર થવું
વાક્ય : જયેન્દ્રના માતા-પિતાએ જીવનમાં ઘણી તડકી-છાંયડી જોઈ છે.
ઉચાળા ભરવા – ઘરબાર ખાલી કરીને નીકળી જવું કે ભાગી જવું
વાક્ય : બહારવટિયાના ત્રાસથી છેવટે ખેડૂતોએ ગામમાંથી ઉચાળા ભર્યા.
પુંઠ વાળવી – પાછા વળીને જોવું
વાક્ય : સાસરે જતી દીકરી વારંવાર પૂંઠ વાળીને પોતાના માતાપિતા તરફ જોતી હતી.
લહાવો લેવો – આનંદનો ઉપભોગ કરવો
વાક્ય: શાળામાંથી અમે ઘણીવાર પ્રવાસે જવાનો લહાવો લીધો છે.
પગ નાચવા માંડવા – ખૂબ આનંદ થવો
વાક્ય : પ્રવાસનું નામ સાંભળતાં જ વિદ્યાર્થીઓના પગ નાચવા માંડ્યા.
પાદર શબ્દાર્થ :
- પાદર – ભાગોળ, ગામની બહારનું મેદાન
- ગોંદરું – ગામનાં ઢોર ઊભાં રહે તે ભાગોળ
- મમળાવવું – ઓગાળવા માટે મોંમાં આમતેમ ફેરવવું
- હવાડો – ઢોરને પાણી પીવાનો
- કોસ – કૂવામાંથી પાણી કાઢવાનો ચામડાનો કોથળો
- વેળુ – રેતી
- ટાબરિયાં – નાનાં બાળકો,
- છોકરાં વાસ – પોળ, મહોલ્લો
- શેરી – સાંકડી ગલી, ફળિયું
- બખોલ – બાર્ક, પોલાણ
- લપાવું – સંતાવું
- લડધો – લક્, અલમસ્ત, (અહીં) રખડતો છોકરો
- ઓશલો કૂટવો – છાતી ફૂટવી; મર, મૂઆ એવી બદદુવા દેવી
- લાફો – તમાચો
- ઓઠું – છુપાવાની કે આશરો લેવાની જગા
- વાસીદું – કચરો, પંજો
- રોટલા ટીપવા – રોટલા બનાવવા (ઘડવા)
- પરવારવું – કામ આટોપી નવરું થવું
- ધાક – ડર, બીક
- ઢોર – પશુ
- પાણિયારી – પાણી ભરનારી
- આળોટવું – સૂતાં સૂતાં લોટવું
- પહેરણ – પહેરવાનું વસ્ત્ર
- એરકન્ડિશન – (વાતાનુકૂલિત યંત્ર) એરકન્ડિશનર
- પાનખર – જેમાં પાન ખરે છે. એ ઋતુ – મહા – ફાગણ
- દેવતા – અગ્નિ
- આધાર – ટેકો, આશ્રય
- રોમાંચ – (લાગણીથી) શરીર ઉપરનો રૂવાડાં ઊભાં થવાં
- વિસામો – વિશ્રાંતિ, થાક ખાવો
- મડદું – શબ
- સ્મશાન – મડદાં બાળવાનું સ્થાન, મસાણ
- ભવાઈ – એક જાતનું નાટક
- ભોજક – જૈન મંદિરનો ગવૈયો
- નરઘાં – તબલા
- ભૂગોળ – ભૂંગળ, એક વાજિંત્ર
- મથવું – મહેનત કરવી
- ટેસડો – ટેસ, મજા
- ઊમટવું – ઊમટભેર ધસવું
- આખડવું – ઠોકર ખાવી
- ગાળાગાળી કરવી – સામસામી ગાળો દેવી
- ફાંદો – પ્રપંચ, જાળ
- નાછૂટકે – પરાણે, લાચારીથી
- અડવાણા પગે – ઉઘાડા પગે
- લૂ – ઉનાળાના ગરમ પવનો
- મુદ્રાલેખ – અગ્રલેખ, આદર્શ સૂચક વાક્ય
- હાંફવું – હાંફ ચડવી
- બાખડવું – આખેડવું, વઢવું
- લહાવો – આનંદનો ઉપભોગ
- અળવીતરું – તોફાની, અટકચાળું
- વિઝવું – હવામાં જોરથી ઘુમાવવું
- વગડો – જંગલ પ્રદેશ, વન
- વનેર – જંગલી, રખડેલ
- ગોવાળિયો – ગાય-ઢોર ચરાવનારો
- તાલાવેલી – આતુરતા, ચટપટી
- ઢસડી જવું – ખેંચવું
- વટેમાર્ગુ – મુસાફર
- અતિથિ – મહેમાન
- પંચાત – તકરારનો નીવેડો લાવ નારી મંડળી
- જાહોજલાલી – દબદબો, વૈભવ
- સાક્ષી – નજરે જોનાર
- કાળોતરો – કાળો સાપ (અહીં) કાળરૂપી સાપ
- ધીંગાણું – લડાઈ, મારામારી