Class 12 Gujarati Textbook Solutions Chapter 2 કુસુમનું કઠણ તપ

Gujarat Board GSEB Std 12 Gujarati Textbook Solutions Chapter 2 કુસુમનું કઠણ તપ Textbook Exercise Important Questions and Answers, Notes Pdf.

Std 12 Gujarati Textbook Solutions Chapter 2 કુસુમનું કઠણ તપ

Class 12 Gujarati Textbook Solutions Chapter 2 કુસુમનું કઠણ તપ Textbook Questions and Answers

કુસુમનું કઠણ તપ સ્વાધ્યાય

1. નીચેના પ્રશ્નોના એક વાક્યમાં ઉત્તર લખો.

પ્રશ્ન 1.
કુસુમ અને માળણ શો પ્રયત્ન કરી રહ્યાં હતાં?
ઉત્તરઃ
કુસુમ અને માળણ ચૂલામાં દેવતા સળગાવવાનો પ્રયત્ન કરી રહ્યા હતા.

પ્રશ્ન 2.
માળણ કુસુમની આંખોને કોની સાથે સરખાવે છે?
ઉત્તરઃ
આંખોમાં ધુમાડો જવાને કારણે તેની આંખો રાતીચોળ છે થઈ ગઈ હતી. તેથી માળણ કુસુમની આંખોને કેસૂડાંનાં ફૂલ સાથે રે સરખાવે છે.

પ્રશ્ન 3.
સુન્દરે પાંદડાં વીણી કયું કાર્ય કર્યું?
ઉત્તરઃ
કુસુમે પાંદડાં વીણી સળીઓનાં ટકાથી તેને સાંધીને તેનું પત્રાળું બનાવ્યું.

પ્રશ્ન 4.
કુસુમ હાંલ્લીને અડકવા બાબતે સુન્દરને શા માટે અટકાવે છે?
ઉત્તરઃ
કુસુમ ત્રણ દિવસથી ચૂલા પર બનાવેલી ખીચડી ખાય છે એ જાણીને સુંદર હાંલ્લીને અડકવા જાય છે ત્યારે કુસુમ નવણમાં છે એમ કહીને એને રોકે છે.

પ્રશ્ન 5.
કુસુમે શી યુક્તિ કરી?
ઉત્તરઃ
કુસુમને જમવું હતું એ માટે જુદી જુદી વાતોમાં અને? જમની સાથેનાં વાર્તાલાપમાં સુંદરને વ્યસ્ત રાખવાનો પ્રયત્ન કર્યો.

2. નીચેના પ્રશ્નોના ત્રણ-ચાર વાક્યમાં ઉત્તર લખો.

પ્રશ્ન 1.
સુંદર કોને શોધતી હતી? તેમાં તેણે શો ચિત્રવેશ જોયો?
ઉત્તરઃ
સુંદર કુસુમને શોધતી હતી. પ્રાત:કાળથી કુસુમ એમને 8 જડતી ન હતી. કુસુમ જે જગ્યાએ હોય એવી ખાતરીવાળી જગ્યાએ એ ન મળી. માળણની ઓરડીની પાછળ કંઈક સળવળાટ સંભળાયો. તેથી સુંદરે એ તરફ કાન માંડ્યા.

એમણે જોયું માળણની ઝૂંપડી અને વાડીના કોટની વચ્ચેની ખાલી જગ્યા પીપળાનાં ઝાડની છાંયાથી ઢંકાયેલી હતી. એ ઝાડના મૂળ પાસે કુસુમે જમીનમાં ચૂલો કર્યો હતો. તેમાં દેવતા સળગાવી તેનાં પર ખીચડી મૂકી. પોતે ઈંટ પર બેઠી હતી.

શરીર પરના બધા જ અલંકારો કાઢી નાખ્યા હતા. માળણના સાલ્લા જેવો સાલ્લો પહેરેલ યુવતી એ જ કુસુમ હતી. પણ એક નજરે એ ઓળખાઈ જ નહીં. સુંદર શ્વાસ રોકી, સ્તબ્ધ થઈને છાતીએ હાથ મૂકીને કુસુમનો ચિત્રવેશ જોતી રહી.

પ્રશ્ન 2.
કુસુમ કાકીની આંખો સામે શા માટે તાકીને જોઈ રહી?
ઉત્તરઃ
સુંદર કુસુમને શોધતી વાડીમાં આવી. કુસુમ ધારણ કરેલો 3 માળણનો વેશ, અલંકાર વિના પણ લતા જેવી શોભતી કુસુમને ચૂલા 3 પર ખીચડી બનાવતી જોઈ, સુંદર અને આવો વેશ કાઢવાની ના પાડે ૨ છે. જો નહીં માને તો વડીલોને જાણ કરવાનું કહે છે.

ત્યારે કુસુમ એને કોઈનો ભય નથી એવું કહે છે. અને પિતાજી તેને વઢવાના નથી એની એને ખાતરી છે. સુંદરને એમ પણ સમજાવે છે કે કોઈની ઉપર ભારરૂપ ન થઈએ, ગરીબ થઈને કેવી રીતે રહેવું એ પણ શીખવું જોઈએ. 3 અંતે પોતાનો વિજય થયો હોય એમ કુસુમ સુંદર સામે તાકી રહે છે.

પ્રશ્ન 3.
કુસુમ મનની શી વાતો સુન્દરને સમજાવે છે?
ઉત્તરઃ
કુમુદનો ઘરસંસાર વિખરાયા બાદ વિદ્યાચતુર અને ગુણસુંદરીને કુસુમની ચિંતા સતાવવા લાગી. સુંદર કુસુમને પોતાના મનની વાત કહેવા સહમત કરે છે. કુસુમ બુદ્ધિધન, ચંદ્રકાંત અને સરસ્વતીચંદ્ર સાથે લગ્ન કરવાની ના પાડે છે.

સુંદર પણ બુદ્ધિધનની મોટી ઉંમર અને ચંદ્રકાંતને પત્ની હોવાને કારણે લગ્ન ન કરવા સહમત થાય છે પણ સરસ્વતીચંદ્રની ના વિશે પ્રશ્ન કરે છે ત્યારે કુસુમ કહે છે કે સરસ્વતીચંદ્ર જડે, એ પોતાના વિચારો બદલવા તૈયાર થાય, તેના 3 બધા પ્રશ્નોના બરાબર ઉત્તર આપે, એમના અને કુસુમના વિચારો મળે રૂ તો કુસુમ સરસ્વતીચંદ્ર વિશે વિચારશે. આમ, કુસુમ મનની મૂંઝવણ કે સુંદર પાસે રજૂ કરે છે.

3. વિસ્તૃત ઉત્તર લખો.

‘કુસુમનું કઠણ તપ’ શીર્ષક ચર્ચો.
નોંધ લખો :

પ્રશ્ન 1.
કુસુમની સમજદારીની ભાવના
ઉત્તરઃ
બહેન કુમુદના દુઃખથી કુસુમ અજાણ ન હતી. માતાપિતાની વેદનાને કારણે તેણે આજીવન કુંવારા રહેવાનો નિર્ણય કર્યો. એ માટે માળણ જેવું સાદું અને કઠોર જીવન જીવવાનું નક્કી કર્યું.

સુંદર કુસુમને પોતાના મનની વાત કહેવા સહમત કરે છે. ત્યારે કુસુમ બુદ્ધિધન, ચંદ્રકાંત અને સરસ્વતીચંદ્ર સાથે લગ્ન કરવાની ના પડે છે. સુંદર પણ બુદ્ધિધનની મોટી ઉંમર અને ચંદ્રકાંતને પત્ની હોવાને કારણે લગ્ન ન કરવા સહમત થાય છે પણ સરસ્વતીચંદ્રના વિશે પ્રશ્ન કરે છે ત્યારે કુસુમ કહે છે કે સરસ્વતીચંદ્ર જડે, એ પોતાના વિચારો બદલવા તૈયાર થાય તો પોતે પણ એ વિશે વિચારશે.

કુસુમ ભાવિ યોજના પણ બનાવે છે કે, માળણનો મહિને બે રૂપિયામાં નિર્વાહ થાય છે. વરસે ચોવીશ રૂપિયા થાય. ચાર ટકા પ્રમાણે છે છસો રૂપિયાનું વ્યાજ થાય. એટલી રકમ તો પિતા તેને કન્યાદાનમાં આપશે. એ રકમ પણ નથી જોઈતી.

પિતાજી એટલી રકમ ભલે ગમે ત્યાં વ્યાજે મૂકે પણ એને માત્ર એ રકમનું વ્યાજ અપાવે. તોપણ એ સુખેથી જીવી જશે. આમ, દરેક પરિસ્થિતિને અનુરૂપ રહેવા તૈયાર રહેવું એ જ કુસુમની સમજદારી છે.

પ્રશ્ન 2.
સુન્દરની રસોઈકળા
ઉત્તરઃ
નોંધઃ પાઠ્યપુસ્તકમાં આપેલ પ્રશ્ન યોગ્ય નથી. આ પ્રશ્નનો ઉત્તર પાઠ્યપુસ્તકમાં આપેલ નથી.

Std 12 Gujarati Textbook Solutions Chapter 2 કુસુમનું કઠણ તપ Additional Important Questions and Answers

કુસુમનું કઠણ તપ પ્રજ્ઞોત્તર

પ્રશ્ન 1. નીચેના પ્રશ્નોના સવિસ્તર (આશરે 100 શબ્દોમાં) ઉત્તર લખો [4 ગુણી]

પ્રશ્ન 1.
“કુસુમનું કઠણ તપ’ શીર્ષકની યથાર્થતા સ્પષ્ટ કરો.
ઉત્તર :
ગોવર્ધનરામ ત્રિપાઠી લિખિત “સરસ્વતીચંદ્ર’ નવલકથાના વૈવિધ્યસભર જીવંતપાત્રો, સુંદર વર્ણનો અને ચિંતનાત્મક ગદ્યશૈલીને કારણે ગુજરાતી સાહિત્યમાં જીવંત સ્થાન ધરાવે છે.

વિદ્યાચતુર અને ગુણિયલની મોટી દીકરી કુમુદનું જીવન સરસ્વતીચંદ્રના ગૃહત્યાગને કારણે દુઃખમય બની ગયું હતું. કુમુદની બહેન કુસુમ હોશિયાર અને બુદ્ધિશાળી હતી. પશ્ચિમના આચાર

મુશ્કેલીઓનો સામનો કરવો પડ્યો. ફૂંક મારવા જતા એના મોં પર રાખોડી ચોંટી જાય છે. ધુમાડાને કારણે એની આંખો કેસૂડાં રંગ જેવી લાલ થઈ ગઈ. તેમ છતાં મુશ્કેલીઓથી ડર્યા વિના કપરી પરિસ્થિતિમાં કેમ રહેવું એ માટે મનને તૈયાર કર્યું. સુંદરના સમજાવવા છતાં એ પોતાના વિચારોમાં મક્કમ રહે છે.

સમગ્ર નવલકથા-ખંડમાં કુસુમના કઠણ તપનું સચોટ આલેખન કર્યું છે. માટે શીર્ષક સર્વથા યોગ્ય છે.

પ્રશ્ન 2.
“કુસુમનું કઠણ તપ’ નવલકથા-ખંડને આધારે કુસુમનો પાત્ર-પરિચય કરાવો.
ઉત્તર:
“સરસ્વતીચંદ્ર’ નવલકથાનાં પાત્રો એક અજબ જીવંતકળાથી ગોવર્ધનરામ ત્રિપાઠીએ ગૂંથ્યા છે. સરસ્વતીચંદ્રના ગૃહત્યાગને કારણે વિદ્યાચતુરના કુટુંબ પર મોટી આફત આવી પડી. દીકરી કુમુદના જીવનની વેદનાથી દુઃખી થયેલા વિદ્યાચતુર, કુસુમ પરણીને દુઃખી થાય એના કરતાં આજીવન કુંવારી રહે એવું વિચારતા હતા.

બહેન કુમુદના દુઃખથી કુસુમ અજાણ ન હતી. માતા-પિતાની વેદનાને કારણે તેણે આજીવન કુંવારા રહેવાનો નિર્ણય કર્યો. એ માટે માળણ જેવું સાદું અને કઠણ જીવન જીવવાનું નક્કી કર્યું. માળણની ઝૂંપડી અને વાડીની કોટની વચ્ચેની ખાલી જગ્યા પીપળાનાં ઝાડની છાંયાથી ઢંકાયેલી હતી.

એ ઝાડના મૂળ પાસે કુસુમે જમીનમાં ચૂલો કર્યો. તેમાં દેવતા સળગાવી તેનાં પર ખીચડી મૂકી. પોતે ઈંટ પર બેઠી. તાપ સળગાવવા માટે ફૂંક મારવા જતાં રાખ તેનાં મોં પર ચોંટી ગઈ. એ વખતે સુંદરકાકી તેને શોધતા શોધતા ત્યાં આવી પહોંચ્યા.

કુસુમનો આવો વેશ જોઈને એ સ્તબ્ધ થઈ ગયા. આવો વેશ ન કાઢવા સુંદરે કુસુમને સમજાવવા ખૂબ પ્રયત્નો કર્યા. પણ કુસુમ મક્કમ હતી. છેવટે સુંદર કુસુમનાં માતા-પિતાને આ વેશની વાત ન કહેવાની શરતે કુસુમના મનની વાત જાણવાનો પ્રયાસ કર્યો.

કુસુમ બુદ્ધિધન, સરસ્વતીચંદ્ર અને ચંદ્રકાંત સાથે લગ્ન કરવાની ના પડે છે. કુમુદના સસરા બુદ્ધિધન તેના પિતા સમાન છે અને ચંદ્રકાંતને પહેલી પત્ની છે. સુંદર પણ બુદ્ધિધન અને ચંદ્રકાંત સાથે લગ્ન ન કરવા સહમત થાય છે પણ સરસ્વતીચંદ્ર સાથે લગ્ન કરવા સમજાવે છે.

પણ કુસુમ મીરાંબાઈ જેવું જીવન જીવવાનું કહે છે ત્યારે ગુસ્સે થયેલી સુંદરનાં આકરા શબ્દોને કારણે કુસુમ તેની પાછળ પાછળ જાય છે. આમ, કુસુમનું પાત્ર સમગ્ર ખંડમાં મહત્ત્વનું છે.

પ્રશ્ન 3.
કુસુમ પોતાના જીવનનિર્વાહ માટે શી યોજના બનાવે છે?
ઉત્તરઃ
આજીવન કુંવારા રહેવાનો નિર્ણય કર્યા પછી કુસુમ માળણ જેવું સાદું અને કઠોર જીવન જીવવાનું નક્કી કરે છે. માળણનો મહિને બે રૂપિયામાં નિર્વાહ થાય છે. વરસે ચોવીસ રૂપિયા થાય. ચાર ટકા પ્રમાણે છસો રૂપિયાનું વ્યાજ થાય. એટલી રકમ તો તેને કન્યાદાનમાં મળશે.

એ રકમ પણ નથી જોઈતી. પિતાજી એટલી રકમ ભલે ગમે ત્યાં વ્યાજે મૂકે પણ એને માત્ર એ રકમનું વ્યાજ અપાવે. તો એમાંથી કુસુમ મિ. ફ્લોરાનાથી પણ વધારે સુખથી જીવશે. જીવન જીવવા માટે આનાથી વધારે એને કંઈ નથી જોઈતું.

પ્રશ્ન 2. નીચેના પ્રશ્નોના એક વાક્યમાં ઉત્તર લખો 1 ગુણ)

પ્રશ્ન 1.
“કુસુમનું કઠણ તપ’ નવલકથા-ખંડના લેખક કોણ છે?
ઉત્તરઃ
‘કુસુમનું કઠણ તપ’ નવલકથા-ખંડના લેખક ગોવર્ધનરામ ત્રિપાઠી છે.

પ્રશ્ન 2.
“કુસુમનું કઠણ તપ” પાઠનો પ્રકાર જણાવો.
ઉત્તર :
કુસુમનું કઠણ તપ’ પાઠ નવલકથા-ખંડ છે.

પ્રશ્ન 3.
“કુસુમનું કઠણ તપ” પાઠ કયા પુસ્તકમાંથી લેવાયો છે?
ઉત્તર:
“કુસુમનું કઠણ તપ’ પાઠ સરસ્વતીચંદ્ર નવલકથામાંથી લેવાયો છે.

પ્રશ્ન 4.
કુસુમ શાથી સુંદરની પાછળ ચાલવા લાગી?
ઉત્તરઃ
સુંદરના આકરા શબ્દોના પ્રભાવને કારણે કુસુમ ગંભીર વિચારમાં પડી ગઈ અને તેની પાછળ ચાલવા લાગી.

પ્રશ્ન 3. નીચેના દરેક પ્રશ્નના ઉત્તર માટે આપેલા વિકલ્પોમાંથી યોગ્ય વિકલ્પ પસંદ કરી ઉત્તર લખો [1 ગુણ)

પ્રશ્ન 1.
કુસુમનું કઠણ તપ’ ખંડ કઈ નવલકથામાંથી લેવાયો છે?
A. લક્ષ્મણની અગ્નિપરીક્ષા
B. ચિન્તયામી મનસા
C. સ્નેહમુદ્રા
D. સરસ્વતીચંદ્ર
ઉત્તર :
D. સરસ્વતીચંદ્ર

પ્રશ્ન 2.
“કુસુમનું કઠણ તપ’ પાઠનો પ્રકાર જણાવો.
A. નવલકથા-ખંડ
B. નવલિકા
C. લઘુકથા
D. પ્રવાસનિબંધ
ઉત્તર :
A. નવલકથા-ખંડ

પ્રશ્ન 3.
“કુસુમનું કઠણ તપ’ નવલકથા-ખંડના લેખક કોણ છે?
A. વેણીભાઈ પુરોહિત
B. ગોવર્ધનરામ ત્રિપાઠી
C. સુરેશ જોશી
D. ઈશ્વર પેટલીકર
ઉત્તર :
B. ગોવર્ધનરામ ત્રિપાઠ

પ્રશ્ન 4.
“આ ચૂલામાંથી દેવતા ઘેર જાય છે ને ધુમાડો થાય છે તે ભૂંગળી વગર કરવું?” આ વાક્ય કોણ બોલે છે અને કોને કહે છે?
A. સુંદર – કુસુમ
B. સુંદર – જમની
C. કુસુમ – જમની
D. જમની – કુસુમ
ઉત્તર :
C. કુસુમ – જમની

પ્રશ્ન 5.
વારુ બહેન, તમે કર્મી લોક, તેને આ તે શા અકર્મીના ધંધા કરવા? આ ધુમાડે તમારી આંખો કરી છે તે
A. કેસૂડાંનાં ફૂલ જેવી
B. ખાખરાના છોડ જેવી
C. ચણોઠીનાં ફૂલ જેવી
D. કેસરી ગલગોટા જેવી
ઉત્તર :
A. કેસૂડાંનાં ફૂલ જેવી

પ્રશ્ન 6.
કુસુમે માલણ જેવું જીવન જીવવાનું નક્કી કર્યું, કારણ કે …
A.કુસુમને માલણ બનવું હતું.
B. સુંદર સાથે કુસુમને ઝઘડો થયો હતો.
C. કુસુમે કુંવારા રહેવાનો નિર્ણય કર્યો હતો.
D. કુસુમને સંસારમાંથી રસ ઊઠી ગયો હતો.
ઉત્તર :
C. કુસુમે કુંવારા રહેવાનો નિર્ણય કર્યો હતો.

પ્રશ્ન 7.
“કન્યાઓને વિદ્યા આપતા પહેલાં જ સંસારમાં પરોવવી એ શાસ્ત્ર તારા દૃષ્ટાંતથી વધારે સમજાશે.” આ ઉક્તિ કોણ બોલે છે અને કોને કહે છે?
A. કુસુમ – સુંદર
B. સુંદર – કુસુમ
C. માલણ – સુંદર
D. સુંદર – માલણ
ઉત્તર :
B. સુંદર – કુસુમ

કુસુમનું કઠણ તપ વ્યાકરણ

1. નીચેનાં વાક્યોમાં યોગ્ય પ્રત્યય મૂકી વાક્ય ફરીથી લખોઃ

પ્રશ્ન:
(1) મન ને મન સુંદર બબડી. ઉત્તર : મનમાં ને મનમાં સુંદર બબડી.
(2) કુસુમ શરીર ઉપર સર્વ અલંકારો ઉતારી નાખ્યા. ઉત્તર : કુસુમે શરીર ઉપરથી સર્વ અલંકારો ઉતારી નાખ્યા.
(3) આ ચૂલા દેવતા ઘેર જાય ધુમાડો થાય છે. ઉત્તરઃ આ ચૂલાના દેવતા ઘેર જાય ને ધુમાડો થાય છે.
(4) કાકી દેખી કુસુમ ચમકી, અંતે સ્વસ્થ થઈ. ઉત્તરઃ કાકીને દેખીને કુસુમ ચમકી, અંતે સ્વસ્થ થઈ.
(5) તે તમે કબૂલ કરો છો તમારે એ વાત કોઈ કહેવી નહિ.
ઉત્તરઃ
તે તમે કબૂલ કરો છો કે તમારે એ વાત કોઈને કહેવી નહિ.

2. નીચેનાં વાક્યોમાં યોગ્ય વિરામચિહ્નો મૂકી વાક્ય ફરીથી લખોઃ

પ્રશ્ન 1.
એ તો અટકાવવાનું હોય ત્યાં અટકાવવી જ પડે
ઉત્તર :
“એ તો અટકાવવાનું હોય ત્યાં અટકાવવી જ પડે!”

પ્રશ્ન 2.
કાકી આ ખીચડી ખાતાં બે-ત્રણ દિવસ થયાં
ઉત્તર :
“કાકી ! આ ખીચડી ખાતાં બે-ત્રણ દિવસ થયાં.”

પ્રશ્ન 3.
તેમાં તેં શું વધારે કર્યું
ઉત્તરઃ
તેમાં તે શું વધારે કર્યું?

પ્રશ્ન 4.
તે ગાંસડાં-પોટલાં ક્યારે કરવાનાં છે
ઉત્તર :
તે ગાંસડાં-પોટલાં ક્યારે કરવાનાં છે?

પ્રશ્ન 5.
બે વાતની ના તો સમજાઈ પણ સરસ્વતીચંદ્રની ના કેમ કહે છે
ઉત્તરઃ
“બે વાતની ના તો સમજાઈ, પણ સરસ્વતીચંદ્રની ના કેમ કહે છે?”

૩. નીચેનાં વાક્યોમાંથી કયા વાક્યનો પદક્રમ યોગ્ય છે તે જણાવો?

પ્રશ્ન 1.
A. અહીં ગંદકી કરવી, નહિ કરનારને સજા થશે.
B. અહીં ગંદકી કરવી નહિ, કરનારને સજા થશે.
C. અહીં ગંદકી કરવી, ન કરનારને સજા થશે.
D. અહીં સ્વચ્છતા જાળવનારને સજા થશે.
ઉત્તરઃ
B. અહીં ગંદકી કરવી નહિ, કરનારને સજા થશે.

પ્રશ્ન 2.
A. કુસુમના ઉપર વાદળની શરીર છત્રછાયા પ્લાન થઈ.
B. કુસુમના ઉપર શરીર છત્રછાયા વાદળની પ્લાન થઈ.
C. કુસુમના પ્લાન શરીર ઉપર વાદળની છત્રછાયા થઈ.
D. વાદળની છત્રછાયા કુસુમના શરીર ઉપર પ્લાન થઈ.
ઉત્તરઃ
C. કુસુમના પ્લાન શરીર ઉપર વાદળની છત્રછાયા થઈ.

પ્રશ્ન 3.
A. આપણે સમગ્ર અભ્યાસક્રમનું પુનરાવર્તન કરીએ.
B. આપણે સમગ્ર અભ્યાસક્રમનું ફરીથી પુનરાવંતન કરીએ.
C. આપણે અભ્યાસક્રમનું ફરીથી પુનરાવર્તન કરીએ.
D. આપણે સમગ્ર અભ્યાસક્રમનું સમજીને પુનરાવર્તન કરીએ.
ઉત્તરઃ
A. આપણે સમગ્ર અભ્યાસક્રમનું પુનરાવર્તન કરીએ.

4. નીચેના દરેક પ્રશ્નના ઉત્તર માટે આપેલા વિકલ્પોમાંથી યોગ્ય વિકલ્પ પસંદ કરી ઉત્તર લખોઃ

પ્રશ્ન 1.
નીચેના રૂઢિપ્રયોગોનો સાચો અર્થ શોધો :
1. તાગડધિન્ના કરવા
A. તબલાં વગાડવા
B. નાચગાન કરવા –
C. મોજમજા ઉડાડવી
D. સ્વાદિષ્ટ ભોજન કરવું
ઉત્તરઃ
C. મોજમજા ઉડાડવી

પ્રશ્ન 2.
ધતિંગ કરવાં
A. સાચે સાચું કહેવું
B. ઢોંગ કે બનાવટ કરવી
C. નિંદા કરવી
D. સમય સાચવી લેવો
ઉત્તરઃ
B. ઢોંગ કે બનાવટ કરવી

(2) નીચેના સામાસિક શબ્દોના અર્થ આપો :

પ્રશ્ન 1.
પતરાળું
A. પાંદડાંમાંથી બનાવેલી થાળી
B. કાગળમાંથી બનાવેલી થાળી
C. એક પ્રકારનું શાક
D. પગપાળા જનાર યાત્રિક
ઉત્તરઃ
A. પાંદડાંમાંથી બનાવેલી થાળી.

પ્રશ્ન 2.
અધસ્થિત
A. ઉપર તરફ પ્રયાણ
B. અધું ઊભું થયેલું
C. અર્ધ પ્રગતિ કરેલું
D. અર્ધ લક્ષ્ય પ્રાપ્ત કરેલું
ઉત્તરઃ
B. અધું ઊભું થયેલું

(3) નીચેના શબ્દોના સમાનાર્થી શબ્દ શોધો :

પ્રશ્ન 1.
પ્લાન
A. મ્યાન
B. ઉમળકો
C. ઉદાસ
D. નમાયુ
ઉત્તરઃ
C. ઉદાસ

પ્રશ્ન 2.
હરકત
A. હરદમ
B. સદ્ભાવ
C. અભિપ્રાય
D. વાંધો
ઉત્તરઃ
D. વાંધો

(4) નીચેના શબ્દનો વિરુદ્ધાર્થી શબ્દ શોધો :

પ્રશ્ન 1.
પ્રાતઃકાળ
A. પરોઢ
B. સંધ્યાકાળ
C. મળસકું
D. જીવનકાળ
ઉત્તરઃ
B. સંધ્યાકાળ

પ્રશ્ન 2.
નીચેના શબ્દોમાંથી સાચી જોડણીવાળો શબ્દ શોધો.
A. દષ્ટાંત
B. દ્રષ્ટાત
C. દ્રષ્ટાંત
D. દલ્ટાંત
ઉત્તરઃ
A. દષ્ટાંત

પ્રશ્ન 3.
નીચેના શબ્દોમાંથી ખોટી જોડણીવાળો શબ્દ શોધો.
A. મિતાહારી
B. જિંદગી
C. ઔષધ
D. આયુષ્ય
ઉત્તરઃ
D. આયુષ્ય

પ્રશ્ન 4.
નીચેનાં કહેવત-જોડકાંમાંથી સમાન અર્થવાળું જોડકું શોધો.
A. કરણી તેવી ભરણી – કરશો તેવું પામશો
B. ઝાઝી કીડીઓ સાપને તાણે – ઝાઝા મળ્યા તે ખાવા ટળ્યા
C. બોલે તેના બોર વેચાય – ન બોલવામાં નવ ગુણ
D. ધરમના કામમાં ઢીલ નહીં – ઉતાવળે આંબા ન પાકે
ઉત્તરઃ
A. કરણી તેવી ભરણી – કરશો તેવું પામશો

કુસુમનું કઠણ તપ Summary in Gujarati

કુસુમનું કઠણ તપ પાઠ-પરિચય
પ્રસ્તુત પાઠ “સરસ્વતીચંદ્ર’ નવલકથા-ખંડના ચતુર્થ ભાગમાંથી લેવાયેલો છે. વિદ્યાચતુર અને ગુણસુંદરીની દીકરી કુમુદનો વિવાહ લક્ષ્મીનંદન અને ચંદ્રલક્ષ્મીના પુત્ર સરસ્વતીચંદ્ર સાથે સંપન્ન થયો હતો. પણ સરસ્વતીચંદ્રના ગૃહત્યાગ અને પ્રમાદધનની સાથે પુનર્લગ્નને કારણે કુમુદ ખૂબ દુઃખી થઈ ગઈ હતી. કુમુદની બહેન કુસુમ તેના દુઃખથી અજાણ ન હતી. કુસુમ તેજસ્વી, બુદ્ધિશાળી, હોશિયાર અને પશ્ચિમના વિચારોથી પ્રભાવિત હતી.

પિતા વિદ્યાચતુર કુસુમ પરણીને દુઃખી થાય એ કરતાં કુંવારી રહે એવું વિચારતા હતા. કુસુમ માતા-પિતાની વેદનાને કારણે આજીવન કુંવારી રહીને માલણ જેવું સાદું અને સરળ જીવન જીવવાનો નિશ્ચય કરે છે. આ નવલકથાખંડમાં કુસુમની સમજદારી અને કઠોર સાધનાનું આલેખન થયું છે.

[This lesson has been taken from the chapter of the novel Saraswati Chandra : Part 4. Vidyachatur and Gunsundari’s daughter Kumud was married with the son of Laxminandan and Chandralaxmi. But due to Saraswati Chandra’s home-leaving (worldly life) and remarriage with Pramaddhan, Kumud was very unhappy. Kumud’s sister Kusum was not unaware of her grief.

Kusum was bright, intelligent, clever and was impressed by western thoughts. Father Vidyachatur thought that it is fair if Kusum remains unmarried instead of becoming unhappy after marrying. Kusum decided to remain unmarried and live a simple life as a gardener because of her parents’ pain. Kusum’s understanding and hardship has been depicted in this chapter of the novel.]

કુસુમનું કઠણ તપ શબ્દાર્થ (Meanings)

• ખોળવું – શોધવું, to find.
• ચારેપાસ – ચારે બાજુ; all around.
• પ્રાતઃકાળ (૫) -પરોઢ, મળસકું; early morning.
• નિર્મેલા -નિશ્ચિત કરેલા; decided.
• ઘસારો – (અહીં) સળવળાટ; wriggle.
• અસ્થિત – અર્ધ ઊભું થયેલું; standing restlessly
• અલંકાર – ઘરેણાં, આભૂષણો; jewellery.
• ગૌર – સુંદર; beautiful.
• કાંતિ (સ્ત્રી.) – તેજ; brightness.
• નિશ્વાસ (૬) – નિસાસો; sigh.
• કર્મી – નસીબદાર; lucky.
• અક્કલ (સ્ત્રી.) – બુદ્ધિ, મતિ, પ્રજ્ઞા; intelligence.
• નાજુક – કોમળ; delicate.
• રાખોડી – રાખ; ash.
• વેશ કાઢવો – નાટક કરવું; to play a drama.
• નભવું-ચાલવું; to last. હાંલ્લી (સ્ત્રી.)
• માટીનું પહોળા મોંવાળું રાંધવાનું સાધન; bowl.
• ભણી – તરફ, towards.
• ધમકાવવું – ગુસ્સો કરવો; to threaten.
• પત્રાળું (નપું) – પાંદડાંમાંથી બનાવેલી થાળી; a dinner plate made of leaves.
• મેઘ (૫) -વરસાદ; rain.
• મિષ્ટમી : delicious.
• ચાળા કરવાં – નખરાં કરવાં; to act.
• ઔષધ (સ્ત્રી.) – દવા; medicine.
• આવડ (સ્ત્રી.) – આવડત; skill.
• હરકત (સ્ત્રી.) – વાંધો; objection.
• નિમિત્તે – કારણે; reason.
• આયુષ્ય (નપું.) – જિદગી; lifespan.
• વિદ્યા (ત્રી.) – ભણતર; learning.
• દાંત (નવું) – ઉદાહરણ; example.
• બંડ (નપું.) – વિરોધ; objection.
• પ્રબળ – ઉગ્ર; fierce.
• પ્લાન – ઉદાસ; sad.