Gujarat Board GSEB Solutions Class 7 Sanskrit Chapter 6 सङ्ख्या Textbook Exercise Important Questions and Answers, Notes Pdf.
Gujarat Board Textbook Solutions Class 7 Sanskrit Chapter 6 सङ्ख्या
GSEB Solutions Class 7 Sanskrit सङ्ख्या Textbook Questions and Answers
1. Pronounce the following words orally :
धावनाङ्कफलकम्, चतुर्थक्रीडायाम्, धावनाङ्काः, पञ्चाशत्, न्यूनाः, पठित्वा, त्रयस्त्रिंशत्,षट्त्रिंशत्
उत्तर:
(Speak these words three times in clear and correct pronunciation under the guidance of your Sanskrit teacher.)
(તમારા સંસ્કૃત શિક્ષકના માર્ગદર્શન હેઠળ આ શબ્દોનું સ્પષ્ટ અને શુદ્ધ ઉચ્ચારણ ત્રણ વાર કરો.)
2. Read the following phrases and write them in numbers and words in the table:
उत्तर:
3. Write the following Sanskrit words in numbers :
(१) चतुर्दश – _____________________
(२) सप्तविंशतिः – _____________________
(३) त्रयस्त्रिंशत् – _____________________
(४) अष्टचत्वारिंशत् – _____________________
(५) नवदश – _____________________
(६) अष्टात्रिंशत् – _____________________
(७) पञ्चचत्वारिंशत् – _____________________
(८) सप्तदश – _____________________
उत्तर:
(१) चतुर्दश -१४
(२) सप्तविंशतिः – २७
(३) त्रयस्त्रिंशत् -३३
(४) अष्टचत्वारिंशत् – ४८
(५) नवदश -१९
(६) अष्टात्रिंशत् – ३८
(७) पञ्चचत्वारिंशत् – ४५
(८) सप्तदश – १७
4. Write the following numbers in Sanskrit words :
(१) १४ – _____________________
(२) २५ – _____________________
(३) ४६ – _____________________
(४) ३८ – _____________________
(५) ४० – _____________________
उत्तर:
(१) १४ – चतुर्दश
(२) २५ – पञ्चविंशतिः
(३) ४६ – षट्चत्वारिंशत्
(४) ३८ – अष्टात्रिंशत्
(५) ४० – चत्वारिंशत्
Sanskrit Digest Std 7 GSEB सङ्ख्या Important Questions and Answers
1. Answer each of the following questions in one sentence in Sanskrit and English:
प्रश्न 1.
What is the meaning of अष्टाविंशतिः?
उत्तर:
अष्टाविंशतिः means twenty-eight.
प्रश्न 2.
What is the meaning of नवचत्वारिंशत्?
उत्तर:
नवचत्वारिंशत् means forty – nine.
प्रश्न 3.
मासे कति दिनानि सन्ति?
उत्तर:
मासे त्रिंशत् एकत्रिंशत् वा दिनानि सन्ति।
There are thirty or thirty – one days in a month.
प्रश्न 4.
वर्षे कति मासाः सन्ति?
उत्तर:
वर्षे द्वादश (१२) मासाः सन्ति।
There are twelve months in a year.
प्रश्न 5.
नीलेशः किं पश्यति?
उत्तर:
नीलेशः क्रिकेटदलस्य धावनाङ्कफलकं पश्यति।
Nilesh watches the scoreboard of cricket team.
प्रश्न 6.
शालीनस्य प्रथमक्रीडायां कति धावनाङ्काः सन्ति?
उत्तर:
शालीनस्य प्रथमक्रीडायां षड्त्रिंशत् धावनाङ्काः सन्ति।
Shalin has thirty – six runs in his first match.
2. Choose the correct option for the answer of each of the given questions :
Question 1.
What is the meaning of ‘षोडश’?
A. Sixteen
B. Sixteenth
C. Six types
D. Sixth
उत्तर:
A. Sixteen
Question 2.
What is the meaning of ‘त्रयोर्विशतिः’?
A. Three twenties
B. Three times twenty
C. Twenty-three
D. Thirty – three
उत्तर:
C. Twenty-three
Question 3.
What is the meaning of ‘त्रयस्त्रिंशत्’?
A. Three gods
B. Thirty-three
C. Three times thirty
D. Three times hundred
उत्तर:
B. Thirty-three
Question 4.
What is the meaning of ‘चतुस्त्रिंशत्’ ?
A. Four gods
B. Clever god
C. Thirty-four
D. Four times hundred
उत्तर:
C. Thirty-four
Question 5.
What is the meaning of ‘चत्वारिशत्’?
A. Forty
B. Four limbed
C. A group of four
D. Four types
उत्तर:
A. Forty
Question 6.
What is the meaning of ‘पश्चेाशत’ ?
A. Five hundred
B. Fifty
C. Group of five
D. Five souls
उत्तर:
B. Fifty
Question 7.
Write the Sanskrit number of ‘सप्तत्रिंशत्’.
A. ४७
B. ८०
C. २८
D. ३७
उत्तर:
D. ३७
Question 8.
What is the Sanskrit number of a word ‘सप्तविंशतिः’?
A. ३७
B. ४७
C. २७
D. २६
उत्तर:
C. २७
Question 9.
Write the number ‘१४’ in Sanskrit word.
A. चतुर्विशतिः
B. त्रिचत्वारिंशत्
C. चतुर्दश
D. चतुस्त्रिंशत्
उत्तर:
C. चतुर्दश
Question 10.
What is the Sanskrit word for ‘scoreboard’ ?
A. अङ्काः
B. कृष्णफलकम्
C. धावनाङ्काः
D. धावनाङ्कफलकम्
उत्तर:
D. धावनाङ्कफलकम्
Question 11.
What is the English word of ‘धावनाङ्कः’ ?
A. Run
B. Game
C. Team
D. Third match
उत्तर:
A. Run
Question 12.
अहं ……………………………………. कक्षायां पठामि।
A. प्रथमा
B. चत्वारः
C. षष्ठ्याम्
D. सप्तम्याम्
उत्तर:
D. सप्तम्याम्
3. Fill in the blanks with proper words based on the lesson :
(१) भाविकस्य प्रथमक्रीडायाम् कति ………………………………
(२) राकेशस्य द्वितीयक्रीडायाम् ……………………………… (४७) धावनाङ्काः।
(३) जयेशस्य चतुर्थक्रीडायाम् ……………………………… (१२) धावनाङ्काः।
(४) नीरवस्य अन्तिमक्रीडायाम ……………………………… (४२) धावनाङ्काः।
(५) शालीनस्य प्रथमक्रीडायाम् ……………………………… (३६) धावनाङ्काः।
(६) भाविकस्य द्वितीयक्रीडायाम् ……………………………… (३४) धावनाङ्काः।
उत्तर:
(१) एक चत्वारिंशत्
(२) सप्तचत्वारिंशत्
(३) द्वादश
(४) द्वाचत्वारिंशत्
(५) षट्त्रिंशत्
(६) चतुस्त्रिंशत्
4. Write the following Sanskrit words in number :
(१) एकादश →
(२) नवदश →
(३) षड्विंशतिः →
(४) एकत्रिंशत् →
(५) नवत्रिंशत् →
(६) सप्तचत्वारिंशत् →
(७) द्वाचत्वारिंशत् →
(८) पञ्चाशत् →
उत्तर:
(१) एकादश → ११
(२) नवदश → १९
(३) षड्विंशतिः → २६
(४) एकत्रिंशत् → ३१
(५) नवत्रिंशत् → ३९
(६) सप्तचत्वारिंशत् → ४७
(७) द्वाचत्वारिंशत् → ४२
(८) पञ्चाशत् → ५०
5. Write the following numbers in words :
(१) ४४ →
(२) २९ →
(३) २० →
(४) ३५ →
(५) ४८ →
(६) ४९ →
(७) १० →
(८) १७ →
(९) २४ →
(१०) २५ →
उत्तर:
(१) ४४ → चतुश्चत्वारिंशत्
(२) २९ → नवविंशतिः
(३) २० → विंशतिः
(४) ३५ → पञ्चत्रिंशत्
(५) ४८ → अष्टचत्वारिंशत्
(६) ४९ → नवचत्वारिंशत्
(७) १० → दश
(८) १७ → सप्तदश
(९) २४ → चतुर्विंशतिः
(१०) २५ → पञ्चविंशतिः
6. Join the following pairs :
उत्तर:
7. Put a ✓ against the true statement and a ✗ against the false statement :
(1) I am watching the scoreboard of a cricket team. [ ]
(2) Nirav gets fifty runs in last match. [ ]
(3) Shankar has two eyes. [ ]
(4) There are five Pandavas. [ ]
(5) Ravana had eleven heads. [ ]
(6) Sunday is the seventh day of a weak. [ ]
उत्तर:
(1) I am watching the scoreboard of a cricket team. [ ✓ ]
(2) Nirav gets fifty runs in last match. [ ✗ ]
(3) Shankar has two eyes. [ ✗ ]
(4) There are five Pandavas. [ ✓ ]
(5) Ravana had eleven heads. [ ✗ ]
(6) Sunday is the seventh day of a weak. [ ✓ ]
Learned numbers १ to १२ in Sanskrit
In standard 6 you have learnt numbers १ to १२ in Sanskrit. This year you have to learn numbers १३ to ५० in Sanskrit. The numbers in words in Sanskrit from १ to ५० are as below:
ધોરણ 6માં તમે ૨થી ૧૨ સુધીની સંસ્કૃત સંખ્યા શીખ્યાં છો. આ વર્ષે તમારે શરૂથી ૧૦ સુધીની સંસ્કૃત સંખ્યા શીખવાની છે. થી ૧૦ સુધીના સંસ્કૃત સંખ્યાવાચક શબ્દો નીચે પ્રમાણે છે :
| १ | एकः (m.), एका (f.), एकम् (n.) | one |
| २ | द्वौ (m.), द्वे (f., n.) | two |
| ३ | त्रयः (m.), तिस्रः (f.), त्रीणि (n.) | three |
| ४ | चत्वारः (m.), चतस्रः (f.), चत्वारि (n.) | four |
| ५ | पञ्च | five |
| ६ | षट् | six |
| ७ | सप्त | seven |
| ८ | अष्ट | eight |
| ९ | नव | nine |
| १० | दश | ten |
| ११ | एकादश | eleven |
| १२ | द्वादश | twelve |
| १३ | त्रयोदश | thirteen |
| १४ | चतुर्दश | fourteen |
| १५ | पञ्चदश | fifteen |
| १६ | षोडश | sixteen |
| १७ | सप्तदश | seventeen |
| १८ | अष्टादश | eighteen |
| १९ | नवदश | nineteen |
| २० | विंशतिः | twenty |
| २१ | एकविंशतिः | twenty-one |
| २२ | द्वाविंशतिः | twenty-two |
| २३ | त्रयोविंशतिः | twenty-three |
| २४ | चतुर्विंशतिः | twenty-four |
| २५ | पञ्चविंशतिः | twenty-five |
| २६ | षड्विंशतिः | twenty-six |
| २७ | सप्तविंशतिः | twenty-seven |
| २८ | अष्टाविंशतिः | twenty-eight |
| २९ | नवविंशतिः | twenty-nine |
| ३० | त्रिंशत् | thirty |
| ३१ | एकत्रिंशत् | thirty-one |
| ३२ | द्वात्रिंशत् | thirty-two |
| ३३ | त्रयस्त्रिंशत् | thirty-three |
| ३४ | चतुस्त्रिंशत् | thirty-four |
| ३५ | पञ्चत्रिंशत् | thirty-five |
| ३६ | षत्रिंशत् | thirty-six |
| ३७ | सप्तत्रिंशत् | thirty-seven |
| ३८ | अष्टात्रिंशत् | thirty-eight |
| ३९ | नवत्रिंशत् | thirty-nine |
| ४० | चत्वारिंशत् | forty |
| ४१ | एकचत्वारिंशत् | forty-one |
| ४२ | द्वाचत्वारिंशत् | forty-two |
| ४३ | त्रिचत्वारिंशत् | forty-three |
| ४४ | चतुश्चत्वारिंशत् | forty-four |
| ४५ | पञ्चचत्वारिंशत् | forty-five |
| ४६ | षट्चत्वारिंशत् | forty-six |
| ४७ | सप्तचत्वारिंशत् | forty-seven |
| ४८ | अष्टचत्वारिंशत् | forty-eight |
| ४९ | नवचत्वारिंशत् | forty-nine |
| ५० | पञ्चाशत् | fifty |
सङ्ख्या (Numbers) Glossary :
- धावनाङ्कफलकम् – scoreboard.
- क्रीडकः – player.
- क्रीडा – game, here turn.
- दलम् – Team.
- कति – How many.
- सम्यकृ – very good.
१ to २० – Ordinal numbers from १ to २०
| Masculine | Feminine | Neuter | |
| १ | प्रथमः – first | प्रथमा – first | प्रथमम् – first |
| २ | द्वितीयः – second | द्वितीया – second | द्वितीयम् – second |
| ३ | तृतीयः – third | तृतीया – third | तृतीयम् – third |
| ४ | चतुर्थः – fourth | चतुर्थी – fourth | चतुर्थम् – fourth |
| ५ | पञ्चमः – fifth | पञ्चमी – fifth | पञ्चमम् – fifth |
| ६ | षष्ठः – sixth goot | षष्ठी – sixth | षष्ठम् – Sixth |
| ७ | सप्तमः – seventh | सप्तमी – seventh | सप्तमम् – seventh |
| ८ | अष्टमः – eighth | अष्टमी – eighth | अष्टमम् – eighth |
| ९ | नवमः – ninth | नवमी – ninth | नवमम् – ninth |
| १० | दशमः – tenth | दशमी – tenth | दशमम् – tenth |
| ११ | एकादशः – eleventh | एकादशी – eleventh | एकादशम् – eleventh |
| १२ | द्वादशः – twelfth | द्वादशी – twelfth | द्वादशम् – twelfth |
| १३ | त्रयोदशः – thirteenth | त्रयोदशी – thirteenth | त्रयोदशम् – thirteenth |
| १४ | चतुर्दशः – fourteenth | चतुर्दशी – fourteenth | चतुर्दशम् – fourteenth |
| १५ | पञ्चदशः – fifteenth | पञ्चदशी – fifteenth | पञ्चदशम् – fifteenth |
| १६ | षोडश: – sixteenth | षोडशी – sixteenth | षोडशम् – sixteenth |
| १७ | सप्तदशः – seventeenth | सप्तदशी – seventeenth | सप्तदशम् – seventeenth |
| १८ | अष्टादशः – eighteenth | अष्टादशी – eighteenth | अष्टादशम् – eighteenth |
| १९ | नवदशः – nineteenth | नवदशी – nineteenth | नवदशम् – nineteenth |
| २० | विंशः, विंशतितमः – twentieth | विंशी, विंशतितमी – twentieth | विशम्, विंशतितमम् – twentieth |
धावनाङ्कफलकम् (Scoreboard)
Read the above-given table, read the dialogue given below and complete the table given under it :
ઉપર આપેલું કોષ્ટક સમજો અને નીચેનો સંવાદ વાંચી તેની નીચે આપેલું કોષ્ટક પૂર્ણ કરો:
रमेशः – भोः नीलेश, किं करोति (भवान्)? (O Nilesh, what are you doing ?)
રમેશ – ઓ નીલેશ, તમે શું કરો છો?
नीलेशः – क्रिकेटदलस्य धावनाङ्कफलकं पश्यामि। (I am watching the scoreboard of cricket team.)
નીલેશ – ક્રિકેટની ટીમનું સ્કૉરબોર્ડ જોઉં છું.
रमेशः – भाविकस्य प्रथमक्रीडायां कति धावनाङ्काः? (How many runs has Bhavik in the first match ?)
રમેશ – ભાવિકના પહેલા દાવમાં કેટલા રન છે?
नीलेशः – एकचत्वारिंशत्। (Forty – one.)
નીલેશ – એકતાળીસ.
रमेशः – द्वितीयक्रीडायाम्? (In the second match?)
રમેશ – બીજા દાવમાં?
नीलेशः – चतुस्त्रिंशत्। (Thirty – four.)
નીલેશ – ચોત્રીસ.
रमेशः – तृतीयक्रीडायाम्? (In the third match?)
રમેશ – ત્રીજા દાવમાં?
नीलेशः – अष्टाविंशतिः। (Twenty – eight.)
નીલેશ – અઠ્ઠાવીસ.
रमेशः – चतुर्थक्रीडायाम् ? (In the fourth match ?)
રમેશ – ચોથા દાવમાં?
नीलेशः – पञ्चाशत्। (Fifty.)
નીલેશ – પચાસ.
रमेशः – पञ्चमक्रीडायाम्? (In the fifth match ?)
રમેશ – પાંચમા દાવમાં?
नीलेशः – नवत्रिंशत्। (Thirty – nine.)
નીલેશ – ઓગણચાળીસ.
रमेशः – अहो, नीलेश! नीरवस्य का स्थितिः? (Hello, Nilesh! What is the position of Nirav ?)
રમેશ – અહો, નીલેશ! નીરવની કેવી સ્થિતિ છે?
नीलेशः – सः प्रथमक्रीडायां त्रयस्त्रिंशत् धावनाङ्कान् प्राप्तान् करोति।। (He gets thirty – three runs in the first match.)
નીલેશ – તે પહેલા દાવમાં તેત્રીસ રન મેળવે છે.
रमेशः – द्वितीयक्रीडायाम्? (In the second match ?)
રમેશ – બીજા દાવમાં?
नीलेशः – एकविंशतिः धावनाङ्काः। (Twenty – one runs.)
નીલેશ – એકવીસ રન.
रमेशः – तर्हि तस्य तृतीयक्रीडायां का स्थितिः? (What is the position in the third match ?)
રમેશ – તો તેની ત્રીજા દાવમાં કેવી સ્થિતિ છે?
नीलेशः – चत्वारिंशत्। (Forty.)
નીલેશ – ચાળીસ.
रमेशः – उत्तमम् ! चतुर्थक्रीडायाम् ? (Very good! In the fourth match ?)
રમેશ – બહુ સારું! ચોથા દાવમાં?
नीलेश: – षट्त्रिंशत्। (Thirty – six.)
નીલેશ – છત્રીસ.
रमेशः – अन्तिमक्रीडायां नीरवः कति धावनाङ्कान् प्राप्तान् करोति? (How many runs does Nirav get in the last match ?)
રમેશ – છેલ્લા દાવમાં નીરવ કેટલા રન મેળવે છે?
नीलेशः – सम्यक् अस्ति। द्वाचत्वारिंशत्। (Very good. Forty – two.)
નીલેશ – સારું છે. બેતાળીસ.
रमेशः – पश्य, शालीनस्य प्रथमक्रीडायां षट्त्रिंशत् धावनाङ्काः।। (See, Shalin has thirty – six runs in the first match.)
રમેશ – જો, શાલીનના પહેલા દાવમાં છત્રીસ રન છે.
नीलेश: – आम्, द्वितीयक्रीडायां तस्य सप्तत्रिशत्। (Yes, he has thirty – seven runs in the second match.)
નીલેશ – હા, બીજા દાવમાં તેના સાડત્રીસ છે.
रमेशः – तृतीयक्रीडायां अधिकं नास्ति। केवलं षोडश। (He has no more runs in the third match; only sixteen.)
રમેશ – ત્રીજા દાવમાં વધારે નથી; ફક્ત સોળ છે.
नीलेशः – सत्यम्। चतुर्थक्रीडायां अपि षड्विंशतिः। (Correct. In the fourth match to twenty – six.)
નીલેશ – સાચું છે. ચોથા દાવમાં પણ છવ્વીસ છે.
रमेशः – तर्हि पञ्चमक्रीडायां सः अधिकम् अष्टचत्वारिंशत् धावनाङ्कान् प्राप्तान् करोति। (But in the fifth match he gets more, fortyeight runs.)
નીલેશ – તો પાંચમા દાવમાં તે વધારે, અડતાળીસ રન મેળવે છે.
