Gujarat Board GSEB Solutions Class 11 English Second Language Unit 9 Read 1 Water: An Elixir of Life Textbook Exercise Questions and Answers.
GSEB Std 11 English Textbook Solutions Unit 9 Read 1 Water: An Elixir of Life (2nd Language)
GSEB Class 11 English 9 Read 1 Water: An Elixir of Life Text Book Questions and Answers
Comprehension
(Based Textbook Contents)
Here are the points of what you have read. Put them at their proper places in the map:
1. Example of the Nile
2. Two sides of the Nile
3. Streams
4. Tanks
5. Landscapes
6. Water compared to eyes
7. Carry silt
8. Colour of water
9. Sudden burst of heavy rainfall
10. Removal of vegetation
11. Absence of check
12. Bunds
13. Contour cultivation
14. Afforestation
15. Conservation and utilization
16. Check water
17. Fuel
18. Hydroelectricity
19. Rural economy
20. Tapping ground water
Answer:
2. The passage has a lot of sentences that are connected to irrigation, beauty and transportation. Go back to the passage and write T for irrigation, ‘B’ for beauty and ‘T’ for transportation in the margin.
[ Note : Students will pick out the sentences from the passage and write T, ‘B’ or ‘T’ against them themselves.]
3. Underline and number the sentence/ group of sentences in the text that mean:
Question 1.
We do not give more importance to water but it has done a lot for mankind.
Answer:
This common substance, i.e., water which we take for granted in our everyday life is the most potent and the most wonderful thing on the face of our earth. It has played a role of vast significance in shaping the course of the earth’s history and continues to play the leading role in the drama of life on the surface of our planet.
Question 2.
The deposits that water carries decide
Answer:
The finest particles, however, remain floating within the liquid in spite of their greater density and are carried to great distances. Such particles are, of course, extremely small, but their number is also great and very large amounts of solid matter can be transported in this way.
The colour of the water changes successively from the muddy red or brown of silt through varying shades of yellow and green finally to the blue of the deep sea.
Question 3.
There are different solutions of soil erosion.
Answer:
Soil erosion can be checked using various preventive measures like the terracing of land, the construction of bunds (dams) to check the ‘ flow of water, the practice of contour (in curve) cultivation, and the planting of appropriate types of vegetation.
Question 4.
Transportation on water has always been neglected in India.
Answer:
We hear much about programmes of rails and road construction, but far too little about the development of waterways in India.
Question 5.
Water is everywhere.
Answer:
Water is the basis of all life. Every animal and every plant contains a substantial proportion of free or combined water in its body, and fluid is an essential part in all physiological activities. Moisture in the soil is equally necessary for the life and growth of plants and trees.
4. Answer the following questions in two to four sentences each:
Question 1.
Why is water considered true elixir of life?
Answer:
Water is the basis of all life. Every animal and plant contains a substantial proportion of free or combined water in its body, and the fluid is an essential part in all physiological activities. Thus, since it is the most uncommon of liquids with amazing properties which are responsible for its unique power of maintaining animal and plant life, it is called true elixir of life.
Question 2.
Water in a landscape may be compared with the eyes on a human face. Why ?
Answer:
Water in a landscape may be compared with the eyes on a human face because like the eyes, water reflects the mood of the hour. It looks bright and gay when the sun shines. It turns to dark and gloomy when the sky is overcast.
Question 3.
What are the measures to check soil erosion?
Answer:
To check soil erosion, the terracing of land, the construction of bunds (dams) to check the flow of water and planting of appropriate types of vegetation are the measures that can be taken.
Question 4.
What are the permanent solutions to the problems of shortage of water ?
Answer:
To deal with the problems of shortage of water, the conservation and utilization of water are the two major solutions. Then construction of bunds (dams) to check the flowing away water is one of the permanent solutions. Preventing tree¬felling and planting appropriate types of vegetation can bring us rain and we can safely overcome the problem of shortage of water.
Question 5.
Water is the most potent and the most wonderful thing. List the things that prove it potent and wonderful.
Answer:
water has played a role of vast significance in shaping the course of earth’s history and (continues to play the leading role in the drama of life on the surface of our planet. Every animal and every planet contains a substantial proportion of free or combined water in its body.
Water is an essential part in all physiological activities. It has amazing properties which are responsible for its unique power of maintaining animal and plant life. Hence we can say that water is the most potent and the most powerful thing.
Question 6.
What are the multiple advantages of s harnessing of water, afforestation and bunds ?
Answer:
By harnessing our rivers, we can prevent ) the waters which now mostly run to waste and it can be used for irrigation and other purposes. With the systematic planting of suitable trees in every possible or even impossible areas, we can directly or indirectly raise hidden wealth of our country. They would check soil erosion, conserve the rainfall and supply cheap fuel. Bunds (Dams) will be great help for irrigation and producing hydroelectricity.
Question 7.
Why is water called common as well as uncommon?
Answer:
Water, one of the basic needs of our . life, is easily available and we never know its ( importance. In this way, it is common. But if we think seriously about water, it is the basis ( of all life. Every animal and every plant contains a substantial proportion of free or combined water in its body.
It is an essential part in all ) physiological activities. Thus, although water is the ) commonest of liquids, it is the most uncommon ‘l of liquids with amazing properties which are responsible for its unique power of maintaining animal and plant life.
Additional Questions
Short Notes
Write a short note focussing on the questions:
Water-an Elixir of Life
(1) Why is Water – Elixir of Life ?
(2) What role has water played on the earth ?
(3) What are vital functions of water ?
(4) How should water be conserved ?
(5) What are the other advantages of water ?
Answer:
We all know that on the earth neither plant-life nor animal-life is possible without water as every animal and every plant contains a substantial proportion of free and combined water. Therefore, water is called an elixir of life – ‘the divine amrit’.
It has played a role of vast significance in shaping the course of the earth’s history and continues to play the leading role in the drama of life on the surface of our planet. Besides providing us drinking water and water for irrigation, water adds to the beauties of nature. The conservation and utilization of water is fundamental for human welfare.
We should adopt techniques preventing soil erosion and take effective measures to save rainwater running off the ground. Harnessing of rivers, constructing bunds, turning a scrub jungle into a fertile one, afforestation and such other measures can save water being wasted away. Developing internal waterways can also provide us cheap transportation.
Thus, although water is the ( commonest of liquids, it is the most uncommon ) of liquids with amazing properties which are responsible for its unique power of maintaining animal and plant life.
Reading Comprehension
Read the extracts and answer the questions:
(1) Water adds much to the beauty of the countryside, be it just a little stream trickling over the rocks or a little pond by the wayside where the cattle satisfy their thirst of an evening. The rainfed tanks are a cheering sight when they are full.
These tanks play a vital role in South Indian agriculture. In Mysore, for example, much of the rice is grown under them. Some of these tanks are surprisingly large and it is a beautiful sight to see the sun rise or set over them.
Water in a landscape may be compared to the eyes in a human face. It reflects the mood of the hour, being bright and gay when the sun shines, turning to dark and gloomy when the sky is overcast.
Questions:
(1) Which water sources are mentioned in this passage ?
(2) What different beauties are created by water ?
Answer:
(1) The water sources mentioned in this passage are: a stream falling down from a rock, wayside ponds and rainfed tanks.
(2) Large tanks are a beautiful sight to see the sun rise or set over them. Water in a landscape reflects the mood of the hour. It looks bright and gay when the sun shines and turns to dark and gloomy when the sky is overcast.
(2) The conservation and utilisation of water is fundamental for human welfare. Much of Indian agriculture depends on seasonal rainfall and is therefore very sensitive to any failure or irregularity of the same.
The problems of soil erosion and of inadequate (not enough) or irregular rainfall are closely connected with each other. It is clear that the adoption of techniques preventing soil erosion would also help to conserve and keep the water where it is wanted.
Questions :
(1) What is Indian agriculture sensitive to ?
(2) How would the adoption of techniques preventing soil erosion help ?
Answer:
(1) Indian agriculture is sensitive to any failure or irregularity of seasonal rainfall.
(2) The adoption of techniques preventing soil erosion would help to conserve and keep the water where it is wanted.
(3) Water is the basis of all life. Every animal and every plant contains a substantial proportion of free or combined water in its body, and fluid is an essential part in all physiological activities.
Moisture in the soil is equally necessary for the life and growth of plants and trees.
Thus, although water is the commonest of liquids, it is the most uncommon of liquids with amazing properties which are responsible for its unique power of maintaining animal and plant life.
Questions :
(1) What are the forms of water that every animal and every plant contain ?
(2) How is water the most uncommon of liquids ?
Answer:
(1) Every animal and every plant contains a substantial proportion of free or combined water in its body, because fluid is an essential part in all physiological activities.
(2) Water is the most uncommon of liquids because it has amazing properties which are I
responsible for its unique power of maintaining animal and plant life.
5. Find out the sentences having almost similar sense. Then divide them into cause and effect.
(1) The upper surface of land is washed away due to falling and rushing of water.
(2) The colour of water depends on the soil under water.
(3) Any change in schedule of rain affects our agriculture a lot.
(4) Afforestation will bring hidden wealth.
(5) Another advantage of bunds is electricity.
Answer:
| No. | Cause | Effect |
| 1. | Falling and rushing of water | Top soil is washed away |
| 2. | Soil under water | The colour of water changes |
| 3. | Change in the schedule of rain | Agriculture is affected |
| 4. | Afforestation | Hidden wealth |
| 5. | Bunds | Advantage of Electricity |
Reference:
http://jalkranu.org/ about_trust /
http://www.swadhyay.org / lndex.htm
http://www.realheroes.com / shamJl_bhal.php
[Note : Students are supposed to visit these websites and learn about the noteworthy efforts In Gujarat for long term planning of water-harvesting and check dams.]
Water: An Elixir of Life Summary in Gujarati
આપણે નાટકના કાલ્પનિક ‘અમૃત’ની શોધમાં ફાંફાં મારીએ છીએ, સાચું અમૃત તો પૃથ્વી પર આપણી આસપાસ રહેલું સાદું પાણી જ છે! લેખક એક તરફ લિબિયાનું સૂકુંભટ્ટ રણ અને બીજી તરફ લીલીછમ નાઈલ નદીની ખીણની સ્મૃતિને વાગોળતાં તેના સ્રોતથી માંડી મેડિટરેનિયન સાગર તરફ વહી જતી નાઈલ નદીએ સમગ્ર ઇજિપ્તના સર્જનમાં કરેલી કમાલનું સ્તુતિગાન કરે છે.
પાણીએ પૃથ્વી પર વિકસેલી સંસ્કૃતિઓમાં મહત્ત્વનો ભાગ ભજવ્યો છે. ગ્રામ્ય કે પર્વતીય વિસ્તારની સુંદરતા મહદંશે પાણીને જ આભારી છે. દક્ષિણ ભારતમાં તો નાનાં નાનાં તળાવડાં (જળાશયો) ખેતી માટે આશીર્વાદ સમાન છે. મોટા મોટા ખડકોને પણ નાના નાના રજકણોમાં ફેરવી દઈ પોતાની સાથે ખેંચી જઈ નદીઓએ ઘણા પ્રદેશોને ફળદ્રુપ બનાવ્યા છે.
ભારત જેવા દેશમાં જમીનનું ધોવાણ એક મોટી સમસ્યા રહી છે. ભારે વરસાદ, જમીનના ઢોળાવો, વૃક્ષછેદન વગેરે કારણોસર જમીનની ઊપલી સપાટી ધોવાઈ જાય છે. આ સમસ્યાને હલ કરવા જમીનને સમથળ કરવી, બંધ બાંધવા, ઢાળવાળી ખેતી તેમજ યોગ્ય ઝાડ વગેરે વાવવાં જેવાં પગલાં લઈ શકાય, ભારતીય ખેતી આકાશી ખેતી છે. તેથી પાણીનો સંચય ખૂબ જ મહત્ત્વની બાબત છે.
વિપુલ પ્રમાણમાં વહી જતા પાણીને ઉપયોગમાં લેવું એ સમયની માંગ છે. પડતર જંગલોને ફળદ્રુપ અને સમૃદ્ધ જમીનમાં ફેરવી શકાય, અશક્ય વિસ્તારોમાં પણ યોગ્ય વનીકરણ કરવું જે પ્રત્યક્ષ કે પરોક્ષ રીતે દેશની સંપત્તિ સાબિત થઈ શકે.
આંતરિક જળમાર્ગોનો વિકાસ કરી નૌકાઓ અને માલવાહક જહાજો દ્વારા કૅનાલ અને નદીઓમાં થતો વાહનવ્યવહાર સૌથી સસ્તો નીવડી શકે. નદીઓને નાથીને પેદા કરવામાં આવતી જળવિદ્યુત ગ્રામ્ય અર્થવ્યવસ્થા સુધારી શકે. પાણી એ પૃથ્વી પરનાં તમામ સજીવોનું અમૃત છે – પછી એ માણસ, પ્રાણી કે વનસ્પતિ ગમે તે હોય. આમ, સૌથી સામાન્ય લાગતું પાણી સૌથી અસામાન્ય પ્રવાહી છે, જેનાથી સમગ્ર પ્રાણી અને વનસ્પતિ જીવન પૃથ્વી પર શક્ય બન્યું છે.
Glossary (શબ્દાર્થ)
Phrases and Idioms
in vain (Syah) useless – Gazels
teeming with (ટીમિંગ વિથ) being full of, abounding in- -થી ભરપૂર
take for granted (ટેક ફોર ગ્રાન્ટેડ) believe to be true (હકીકત) –સ્વીકારી લેવું, માની લેવું
in spite of (ઇન સ્પાઇટ ઑફ) regardless of– તેમ છતાં પણ
depend on (ડિપેન્ડ ઑન) rely on–ના પર આધાર રાખવો
need of the hour (નીડ ઑફ ધ અવર) necessity of time – સમયની માંગ જરૂરિયાત
at present (એટ પ્રેઝન્ટ) now – વર્તમાનમાં, હાલમાં
to a great extent (ટુ અ ગ્રેટ ઇક્સટેન્ટ) to a great degree – મહદંશે, મોટા પ્રમાણમાં
ભાષાંતર
સદીઓથી માનવે જીવન ટકાવી રાખવાના કાલ્પનિક રસાયણ – “દૈવી અમૃત’ની નિરર્થક ઝંખના કરી છે. પણ જીવનનું સાચું રસાયણ તો આપણને હાથવગું જ છે. તે બીજું કાંઈ નહિ પણ એકદમ સાધારણ પ્રવાહી છે – સાદું પાણી ! મને એ સીમારેખા કે જે લિબિયાના રણને ઇજિપ્તમાંની નાઈલ નદીની ખીણથી અલગ પાડે છે તેના પર ઊભા રહ્યાનું સ્મરણ થાય છે.
એક બાજુ લીલોતરીવાળો જમીનનો ભાગ કે કોઈ સજીવ ન દેખાય તેવો રેતનો દરિયો દશ્યમાન થતો હોય, જ્યારે બીજી બાજુ સજીવો અને વનસ્પતિથી ભરપૂર એવા વિશાળ અને સૌથી વધુ ફળદ્રુપ વિસ્તાર તેમજ ગાઢ વસતિ ધરાવતા રહેણાંક નજરે પડતાં હોય. આવી કલ્પનાતીત અસમાનતા શાને કારણે ? નાઈલ નદીનાં જળ જે તેના સૌતથી વહેતાં વહેતાં છેક ભૂમધ્ય સમુદ્ર સુધી વહ્યું જાય છે.
ભૂસ્તરશાસ્ત્રીઓ જણાવે છે કે નાઈલની ખીણની સમગ્ર ભૂમિનું સર્જન નદીએ પોતે જ કર્યું છે. ઇજિપ્ત, હકીકતમાં, આ નદીનું જ સર્જન છે. તેની (ઇજિપ્તની) સંસ્કૃતિનું સર્જન અને તેનું સંવર્ધન વર્ષોવર્ષ અચુક નિયમિતતાથી વહેતા (નાઈલના) જીવનપોષક પાણીને જ આભારી છે. આપણી પૃથ્વીની સપાટી પર આપણે જેને આપણા રોજબરોજના જીવનમાં સૌથી ક્ષુલ્લક ચીજ માની લીધી છે તે પાણી સૌથી વધુ પ્રભાવી અને અદ્ભુત છે.
તેણે પૃથ્વી પર ઇતિહાસની કાલયાત્રા ઘડવામાં અતિ મહત્ત્વનો ભાગ ભજવ્યો છે (અને હજુ પણ) આપણા આ ગ્રહની સપાટી પર જીવનની ઘટના પરંપરામાં આગળ પડતો ભાગ ભજવી રહ્યું છે.ચાહે તે સાંજની વેળાએ પ્રાણીઓની તરસ બુઝાવતું રસ્તાની બાજુએ આવેલું ખાબોચિયું હોય કે ખડકો પર ધીરે ધીરે ઝરતું ઝરણું
હોય – આ પાણીએ ગ્રામ્ય વિસ્તારના કુદરતી સૌંદર્યમાં ઘણું યોગદાન કર્યું છે, જ્યારે તળાવો { નાનાં જળાશયો વરસાદનાં પાણીથી છલોછલ થઈ જાય છે ત્યારે (તે) ખૂબ જ મનમોહક દશ્ય ખડું કરે છે. દક્ષિણ ભારતની કૃષિમાં આ નાનકડાં જળાશયો મહત્ત્વનો ભાગ ભજવે છે.
દા. ત., માયસોરમાં મહદશે ચોખા આ પાણીથી જ ઉગાડવામાં આવે છે. આમાંથી કેટલાંક જળાશયો આશ્ચર્યજનક રીતે મોટાં હોય છે અને તેમને (સામે) કિનારે થતો સૂર્યોદય અને સૂર્યાસ્ત જોવો એક લહાવો છે. કુદરતી દશ્યમાં રહેલા પાણીને માનવમુખ પરની આંખો સાથે સરખાવી શકાય.
તે સમયના મિજાજને પ્રતિબિંબિત કરે છે – સૂર્યની ઉપસ્થિતિમાં તે ચકચકિત અને આનંદિત (લાગે છે જ્યારે) આકાશ વાદળછાયું હોય ત્યારે એ અંધારિયું અને ધૂંધળું બની જાય છે.
પાણીની એક નોંધપાત્ર બાબત છે એની કાંપ તાણી લાવવાની ક્ષમતા. આ કાંપ વરસાદના પાણીથી ભરાયેલાં જળાશયોમાંના પાણીનો લાક્ષણિક રંગ ધરાવે છે, જળાશયોમાં આવનાર પાણીના વિસ્તારની જમીનના પ્રાકૃતિક રંગ મુજબ આ રંગ બદલાતો રહે છે. ઝડપથી વહેતું પાણી પ્રમાણમાં મોટા અને ભારે (કદના) કણ ખેંચી લાવી શકે છે. જોકે, તેમાંના સૌથી નાના (હલકા) કણ તેમની ઘનતા વધુ હોવા છતાં પ્રવાહીમાં તરતા રહે છે અને લાંબા અંતર સુધી તણાઈને જતા હોય છે.
આવા કણો, અલબત્ત, ઘણા નાના હોય છે, પરંતુ તેમની સંખ્યા ઘણી વધારે હોય છે અને આ રીતે ઘન પદાર્થો બહુ જ મોટા જથ્થામાં એક ઠેકાણેથી બીજે ઠેકાણે પહોંચે છે. ધીમે ધીમે (ક્રમાનુસાર) પાણીનો રંગ લાલાશ પડતા કાદવવાળા (રંગ) કે કાંપના (રંગ) બદામીમાંથી પીળા, લીલા અને અંતે ગહન સમુદ્રના રંગ વાદળીમાં પરિવર્તિત થતા.
રહે છે. આવી જમીન કે જ્યાં આ કાંપ એકઠો થયો છે (જેમાં આ વિઘટિત પદાર્થો એકઠા થયેલા છે) એ હંમેશાં ઘણી જ ફળદ્રુપ હોય છે.ભારત જેવા દેશોમાં જમીનનું ધોવાણ એક મસમોટી સમસ્યા છે. પાણીના સતત વહેવાને લીધે ક્રમાનુસાર જમીનનું ઉપલું પડ ધોવાઈ જાય છે ત્યારે આવું બને છે.
આવું જ્યારે એકાએક ધોધમાર વરસાદ પડે, ઢોળાવવાળી જમીન હોય, કુદરતી રક્ષણાત્મક આવરણ (જમીન પર ઉગેલી વનસ્પતિ) દૂર કરાયું હોય, જેમાંથી પાણી ઝડપથી વહી શકે તેવા ચીલા પડી ગયા હોય અને પાણીના પ્રવાહને રોકવા માટે કોઈ પ્રબંધ કરાયો ન હોય (આડ બાંધવામાં ન આવ્યા હોય)
ત્યારે આવું (જમીનનું ધોવાણ) થાય છે. યોગ્ય પ્રકારનાં વૃક્ષો વાવીને, ઢોળાવવાળી ખેતી કરીને, પાણી વહી જતું રોકવા બંધ બાંધીને, જમીનને સમથળ કરીને, વગેરે વિવિધ રક્ષણાત્મક પગલાંથી જમીનનું ધોવાણ અટકાવી શકાય.
માનવકલ્યાણ માટે પાણીનો સંગ્રહ અને તેનો યોગ્ય) ઉપયોગ કરવો પાયાની બાબતો છે. મોટા ભાગની ભારતીય કૃષિ મોસમી વરસાદ પર અવલંબે છે અને તેથી વરસાદની નિષ્ફળતા કે અનિયમિતતાને લઈને ભારતીય કૃષિ અતિ સંવેદનશીલ છે. જમીનના ધોવાણની સમસ્યા અને અપૂરતા અથવા અનિયમિત વરસાદ એકબીજા સાથે નિકટતાથી સંકળાયેલાં છે. એ સ્પષ્ટ છે કે જમીનનું ધોવાણ અટકાવવાની પ્રયુક્તિઓ પાણીનો બચાવ (સંગ્રહ) કરવા અને જ્યાં જરૂર છે ત્યાં પાણી રાખવા – (પૂરું પાડવા) મદદરૂપ થઈ પડશે.
ભારતમાં ઘણા મોટા પ્રમાણમાં વરસાદનું પાણી જમીન પરથી (નકામું) વહી જાય છે. આ પાણીનો સંગ્રહ અને તેનો ઉપયોગ અગત્યનાં છે. તેમાંનું મોટા ભાગનું (પાણી) દરિયામાં વહી જાય છે. એ રીતે માન્યામાં ન આવે તેટલા વિશાળ પ્રમાણમાં દેશમાં આ કીમતી પ્રવાહી (આપણે) ગુમાવીએ છીએ. નદીઓ કે જેનું પાણી (દરિયામાં
ભળી જઈ) બગડી જાય છે તેમને નાથવી એ સમયની માંગ છે. હાલમાં જમીનનો જે વિસ્તાર બિનઉપયોગી વનસ્પતિ ધરાવે છે, તેને ધીરજપૂર્વકનાં સુનિયોજિત પગલાં લઈ ફળદ્રુપ અને સમૃદ્ધ જમીનમાં ફેરવી શકાય તેમ છે. વનીકરણની સમસ્યા એ પાણી પુરવઠાના સંગ્રહ સાથે નિકટતાથી સંકળાયેલી છે. વાવવાનું શક્ય હોય કે અશક્ય હોય તેવા તમામ વિસ્તારમાં યોગ્ય વૃક્ષોની સુનિયોજિત વાવણી એ ભારતની અનેકમાંની એક એવી સૌથી તાકીદની જરૂરિયાત છે. આ પ્રકારની વાવણી પ્રત્યક્ષ રીતે કે પરોક્ષ રીતે દેશની નિહિત સંપત્તિનો સ્ત્રોત સાબિત થશે. તે જમીનનું ધોવાણ અટકાવશે, નકામાં વહી જતા દેશના વરસાદી પાણીનું સંરક્ષણ થશે અને તે સસ્તું ઈંધણ પણ પૂરું પાડશે.
કોઈ પણ દેશનું સસ્તામાં સસ્તુ આંતરપરિવહન સ્વરૂપ નદીઓ અને નહેરો માર્ગે નૌકાઓ અને વહાણો થકી જ છે. આપણે રેલ અને રોડ બાંધકામના કાર્યક્રમો વિશે ઘણું સાંભળીએ છીએ, પણ ભારતના જળમાર્ગના વિકાસ માટે ભાગ્યે જ કાંઈ સાંભળવા મળે છે. હજુ આગળ જોઈએ તો પાણી પુરવઠાનો નિગ્રહ જળવિદ્યુત શક્તિના વિકાસને શક્ય બનાવે છે. આ બાબત) ગ્રામ્ય જીવન અને (ગ્રામ્ય) અર્થવ્યવસ્થામાં સુધાર લાવશે અને ખૂબ જ મોટા પ્રમાણમાં ભૂગર્ભ પાણીના સ્ત્રોતને સમૃદ્ધ બનાવશે.
પાણી એ તમામ જીવનનો પાયો છે. દરેક પ્રાણી અને દરેક છોડ ઘણી મોટી માત્રામાં તેના બંધારણમાં મુક્ત કે સંયુક્ત પાણી ધરાવે છે અને તમામ દેહધાર્મિક પ્રવૃત્તિઓ માટે પ્રવાહી અનિવાર્ય પરિબળ છે. છોડ કે વૃક્ષોના જીવન તથા વિકાસ માટે જમીનમાંનો ભેજ એ એટલો જ જરૂરી છે. આ રીતે, પાણી ભલેને એકદમ સામાન્ય પ્રવાહી હોય પરંતુ એ પ્રાણી અને વનસ્પતિ જીવનને ટકાવી રાખવાની અદ્વિતીય શક્તિ માટે જવાબદાર એવું અદ્ભુત ગુણો ધરાવતું અસામાન્ય પ્રવાહી છે.