Gujarat Board GSEB Solutions Class 7 Sanskrit Chapter 9 आम्लं द्राक्षाफलम् Textbook Exercise Important Questions and Answers, Notes Pdf.
Gujarat Board Textbook Solutions Class 7 Sanskrit Chapter 9 आम्लं द्राक्षाफलम्
GSEB Solutions Class 7 Sanskrit आम्लं द्राक्षाफलम् Textbook Questions and Answers
आम्लं द्राक्षाफलम् Exercise
1. Pronounce the following words orally:
शृगालः, बुभुक्षया, पिपासया, श्रान्तः, खिन्नः, दक्षिणतः, स्वेदः, द्राक्षालताम्, दृश्यते, अनुक्षणम्, तन्मुखे, उत्पतति, द्विवारम्, आम्लम्
उत्तर:
(Speak these words three times in clear and correct pronunciation under the guidance of your Sanskrit teacher.)
(તમારા સંસ્કૃત શિક્ષકના માર્ગદર્શન હેઠળ આ શબ્દોનું સ્પષ્ટ અને શુદ્ધ ઉચ્ચારણ ત્રણ વાર કરો.)
2. Find out the correct option from those given below for each following questions:
1. शृगालः कुत्र गच्छति?
शृगालः ग्रामं गच्छति।
शृगालः मंदिरं गच्छति।
शृगालः वनं गच्छति। √
2. शृगालः किं पश्यति?
शृगालः द्राक्षाफलम् पश्यति। √
शृगालः आम्रफलम् पश्यति।
शृगालः जम्बूफलम् पश्यति
3. द्राक्षाफलम् दृष्ट्वा शृगालः किं करोति?
शृगालः उपविशति। √
शृगालः उत्पतति।
शृगालः तिष्ठति।
3. Complete the following lines :
1. एकः शृगालः ……………………… बुभुक्षया वनं गच्छति ।
2. किं च पश्यति सः ……………………….. रसः जायते।
Answer:
1. एकः शृगालः।
एकः शृगालः वनं गच्छति।
सः वनं गच्छति।
पिपासा तस्य बुभुक्षा
पिपासया बुभुक्षया वनं गच्छति।
2. किं च पश्यति सः किं च पश्यति?
पश्यति द्राक्षालताम्
सः पश्यति द्राक्षाफलम्।
उपरि उपरि लतासु
दृश्यते तत् फलम् ।
अनुक्षणं तन्मुखे रसः जायते।
4. Sing this poem with action.
5. Think and fill in the blanks :
- रामः सीतायाः वामतः अस्ति। सीता रामस्य दक्षिणतः ……………….. अस्ति।
- विनयः कृष्णस्य वामतः ……………….. अस्ति। कृष्णः विनयस्य दक्षिणतः अस्ति
- वीणायाः अग्रतः शीला अस्ति। शीलायाः पृष्ठतः ……………….. वीणा अस्ति।
- सुधा झरणायाः अग्रतः ……………….. अस्ति। झरणा सुधायाः पृष्ठतः अस्ति।
उत्तर:
- रामः सीतायाः वामतः अस्ति। सीता रामस्य दक्षिणतः अस्ति।
- विनयः कृष्णस्य वामतः अस्ति। कृष्णः विनयस्य दक्षिणतः अस्ति
- वीणायाः अग्रतः शीला अस्ति। शीलायाः पृष्ठतः वीणा अस्ति।
- सुधा झरणायाः अग्रतः अस्ति। झरणा सुधायाः पृष्ठतः अस्ति।
6. Thinking who is sitting अग्रतः, पृष्ठतः, दक्षिणतः and वामतः to you, write sentences :
For example : मम दक्षिणतः सुरेशः उपविशति
Answer:
- मम अग्रतः अशोकः उपविशति
- मम पृष्ठतः महेशः उपविशति
- मम दक्षिणतः सुशीलः उपविशति
- मम वामतः पल्लवी उपविशति
Sanskrit Digest Std 7 GSEB आम्लं द्राक्षाफलम् Important Questions and Answers
1. Answer each of the following questions in one sentence in Sanskrit :
प्रश्न 1.
कः वनं गच्छति?
उत्तर:
एकः शृगालः वनं गच्छति।
प्रश्न 2.
कस्य पिपासा बुभुक्षा च स्तः? (स्तः means is’)
उत्तर:
शृगालस्य पिपास बुभुक्षा च स्तः।
प्रश्न 3.
पिपासया बुभुक्षया च शृगालः कुत्र गच्छति?
उत्तर:
पिपासया बुभुक्षया च शृगालः वनं गच्छति।
प्रश्न 4.
इतः ततः कः गच्छति? (इतः ततः means “from here to there”)
उत्तर:
शृगालः इतः ततः गच्छति।
प्रश्न 5.
शृगालः किं लभते? (किं means ‘what’)
उत्तर:
शृगालः किमपि न लभते।
प्रश्न 6.
शृगालः कीदृशः जायते? (कीदृशः means ‘how’)
उत्तर:
शृगालः श्रान्तः खिन्नः च जायते।
प्रश्न 7.
शृगालः किं करोति?
उत्तर:
शृगालः वामतः, दक्षिणतः, अग्रतः, पृष्ठतः च पश्यति।
प्रश्न 8.
कस्य स्वेदः जायते? (स्वेदः – sweats)
उत्तर:
शृगालस्य स्वेदः जायते।
प्रश्न 9.
कस्य तृषा जायते? (Who is thirsty?)
उत्तर:
शृगालस्य तृषा जायते।
प्रश्न 10.
द्राक्षाफलम् कुत्र दृश्यते?
उत्तर:
द्राक्षाफलम् उपरि उपरि लतासु दृश्यते।
प्रश्न 11.
अनुक्षणं तन्मुखे (शृगालस्य मुखे) किं जायते?
उत्तर:
अनुक्षणं तन्मुखे (शृगालस्य मुखे) रसः जायते।
प्रश्न 12.
शृगालः पुनः पुनः किं करोति?
उत्तर:
शृगालः पुनः पुनः उत्पतति।
प्रश्न 13.
शृगालः किमर्थं पुनः पुनः उत्पतति? (किमर्थम् means ‘why’)
उत्तर:
शृगालः द्राक्षाफलार्थं पुनः पुनः उत्पतति।
प्रश्न 14.
श्रान्तः शृगालः किं कथयति?
उत्तर:
श्रान्तः शृगालः कथयति – “आम्लं द्राक्षाफलम्!’
प्रश्न 15.
“आम्लं द्राक्षाफलम्!” इति कथयित्वा शृगालः किं करोति? (कथयित्वा means ‘having said’)
उत्तर:
“आम्लं द्राक्षाफलम्!” इति कथयित्वा शृगालः पलायते।
प्रश्न 16.
कः पिपासया बुभुक्षया च पीडितः अस्ति?
उत्तर:
शृगालः पिपासया बुभुक्षया च पीडितः अस्ति।
प्रश्न 17.
द्राक्षाफलानि दृष्ट्वा कस्य मुखे रसः जायते?
उत्तर:
द्राक्षाफलानि दृष्ट्वा शृगालस्य मुखे रसः जायते।
2. Answer each of the following questions in one sentence in English :
Question 1.
Why does the fox go to the forest?
Answer:
The fox is thirsty and hungry. So, to find food he goes to the forest.
Question 2.
Whose mouth waters after seeing the grapes?
Answer:
The hungry, thirsty and tired fox’s mouth waters after seeing the grapes.
Question 3.
What does the fox do after seeing the grapes?
Answer:
After seeing the grapes, the fox jumps once, twice, thrice. He jumps again and again.
Question 4.
What happens when the fox does not get grapes?
Answer:
When the fox does not get grapes, he sweats. He gets tired.
Question 5.
Finally, what does the tired fox say?
Answer:
Finally, the tired fox says, “The grapes are sour!”
3. Choose the correct option for the answer of each of the given questions :
प्रश्न 1.
एकदा शृगालः कुत्र गच्छति?
A. वनम्
B. कन्दराम्
C. कोटरम्
D. राजप्रासादम्
उत्तर:
A. वनम्
प्रश्न 2.
शृगालः केन पीडितः भवति?
A. उदरपीडया
B. पिपासया क्षुधया च
C. तृषया
D. बुभुक्षया
उत्तर:
B. पिपासया क्षुधया च
प्रश्न 3.
वने शृगालः कुत्र पश्यति?
A. वामतः दक्षिणतः अग्रतः पृष्ठतः च
B. उपरि
C. कन्दरे
D. लतासु
उत्तर:
A. वामतः दक्षिणतः अग्रतः पृष्ठतः च
प्रश्न 4.
शृगालः …………………………………….. गच्छति।
A. पुनः पुनः
B. इतः ततः
C. वारंवारम्
D. वामतः दक्षिणतः
उत्तर:
B. इतः ततः
प्रश्न 5.
लतासु …………………………………….. अस्ति।
A. आम्रफलम्
B. कदलीफलम्
C. द्राक्षाफलम्
D. सीताफलम्
उत्तर:
C. द्राक्षाफलम्
प्रश्न 6.
शृगालः द्राक्षाफलम् न ……………………………………..
A. जायते
B. लभते
C. कथयति
D. उत्पतति
उत्तर:
B. लभते
प्रश्न 7.
The opposite word of ‘अग्रतः’.
A. दक्षिणतः
B. वामतः
C. पुरतः
D. पृष्ठतः
उत्तर:
D. पृष्ठतः
प्रश्न 8.
The synonym of ‘बुभुक्षा’.
A. मधुरा
B. क्षुधा
C. तृषा
D. ब्राभव्यः
उत्तर:
B. क्षुधा
प्रश्न 9.
‘पृष्ठतः’ means?
A. Front
B. Left
C. Right
D. Behind
उत्तर:
D. Behind
प्रश्न 10.
What does the fox say and run away?
A. Grapes are high!
B. Grapes are stale!
C. Grapes are sour!
D. Grapes are sweet!
उत्तर:
C. Grapes are sour!
प्रश्न 11.
शृगालः इत्येवं कथयति ……………………………………..।
A. प्रणम्यते
B. पास्यति
C. कथयति
D. पलायते
उत्तर:
D. पलायते
प्रश्न 12.
write the synonym of ‘पिपासा’.
A. तस्येच्छा
B. तृषा
C. प्रत्यक्षः
D. प्रतीक्षा
उत्तर:
B. तृषा
प्रश्न 13.
What does the fox see on a creeper?
A. Fruit
B. Mango
C. Grapes
D. Chickoo
उत्तर:
C. Grapes
प्रश्न 14.
What comes in the mouth of a fox after seeing the grapes?
A. Grape juice
B. Mango juice
C. Water
D. Sugarcane
उत्तर:
C. Water
4. Fill in the blanks by selecting proper words from the brackets :
- ……………………………. शृगालः वनं गच्छति। (एकः, एकम्)
- शृगालः उपरि उपरि ……………………………. द्राक्षाफलम् दृश्यते। (लतायां, लतास)
- शृगालः पिपासया ……………………………. वनं गच्छति। (स्वेच्छया, बुभुक्षया)
- शृगालः ……………………………. पश्यति पृष्ठतः पश्यति। (पार्श्वतः, अग्रतः)
- शृगाल ……………………………. जायते ……………………………. जायते। (प्रसन्नः, श्रान्तः, खिन्नः)
- ……………………………. न द्राक्षाफलम्। (लभते, उत्पतति)
- ……………………………. द्राक्षाफलम्!” इत्येवं कथयति पलायते। (मधुरम्, आम्लम्)
उत्तर:
- एकः
- लतासु
- बुभुक्षया
- अग्रतः
- श्रान्तः, खिन्नः
- लभते
- आम्लम्
5. Put a ✓ against the true statement and a ✗ against the false statement :
- शृगालः पश्यति द्राक्षाफलम्। [ ✓ ]
- वने शृगालः वृक्षस्य अधः उपविशति। [ ✗ ]
- वने शृगालः किमपि न लभते। [ ✓ ]
- शृगालः वनं गच्छति। [ ✓ ]
- शृगालः स्वेदः तृषा च न जायते। [ ✗ ]
- सः शृगालः आम्रफलं पश्यति। [ ✗ ]
- अनुक्षणं शृगालस्य मुखे रसः जायते। [ ✓ ]
- शृगालः “मधुरं द्राक्षाफलम्!” इति कथयित्वा पलायते। [ ✗ ]
- The fox eats the grapes. [ ✗ ]
- The mouth of the fox waters. [ ✓ ]
6. Find out the true meaning of the Sanskrit words given below from the options given against them and write :
- शृगालः – Fox /Good night
- बुभुक्षा Thirst/Hunger
- श्रान्तः – Tired / Fulfilled
- स्वेदः – Happily / Sweat
- खिन्नः – Everyday / Sad
- दृश्यते – Happens/Shows
- उत्पतति – Jumps / Comes
- द्राक्षालताम् – Grapes /Creeper of grapes
- दक्षिणतः – Left side/Right side
- द्विवारम् – Twice/Thrice
उत्तर:
- Fox
- Hunger
- Tired
- Sweat
- Sad
- Shows
- Jumps
- Creeper of grapes
- Right side
- Twice
7. write synonyms of following words :
- बुभुक्षा = क्षुधा
- पिपासा = तृषा
- पश्यति = दृश्यते
- मुखम् = वदनम्
- अग्रतः = पुरतः
- पृष्ठतः = पार्श्वतः
- वनम् = अरण्यम्, विपिनम्
- श्रान्तः = क्लान्तः
8. Write opposite (antonyms) of following words:
- वामतः ✗ दक्षिणतः
- अग्रतः ✗ पृष्ठतः
- इतः ✗ ततः
- खिन्नः ✗ प्रसन्नः
- उपरि ✗ अधः
- गच्छति ✗ आगच्छति
9. Join the following words:
- इति + एवम्
- किम् + अपि
- तत् + मुखे
उत्तर:
- इत्येवम्
- किमपि
- तन्मुखे
10. Choose the correct option for the answer of each of the given questions and put a [ ✓ ] against it:
1. कस्य स्वेदः जायते?
शृगालस्य स्वेदः जायते। [ ✓ ]
सिंहस्य स्वेदः जायते।
अजायाः स्वेदः जायते।
2. शृगालः द्राक्षाफलम् कुत्र पश्यति?
शृगालः द्राक्षाफलम् वने पश्यति।
शृगालः वने उपरि उपरि लतासु द्राक्षाफलम् पश्यति। [ ✓ ]
शृगालः वने उपरि उपरि वृक्षेषु द्राक्षाफलम् पश्यति।
3. शृगालः द्राक्षाफलम् कीदृशं कथयित्वा पलायते?
शृगालः द्राक्षाफलम् मधुरं कथयित्वा पलायते।।
शृगालः द्राक्षाफलम् लवणं कथयित्वा पलायते।
शृगालः द्राक्षाफलम् आम्लं कथयित्वा पलायते। [ ✓ ]
11. Write five sentences in Sanskrit based on the pictures given below :
उत्तर:
- एकः शृगालः अस्ति।
- सः वनं गच्छति।
- तस्य पिपासा बुभुक्षा अस्ति।
- सः वने द्राक्षालतां पश्यति।
- सः पुनः पुनः उत्पतति।
ज्ञातव्यम् (Fit to be Known)
Some Institutions –
- कार्यालयः – office
- महाविद्यालयः – college
- वित्तकोषः – bank
- चिकित्सालयः – dispensary
- उच्चविद्यालयः – high school
- यन्त्रागारः – factory
आम्लं द्राक्षाफलम् Summary in English
A fox is suffering from hunger and thirst in a forest. He sees a creeper of grapes. His mouth waters. He Jumps to take the grapes. But he could not reach up to the bunch of grapes. He Jumps often and often and gets tired. At last he says, “The grapes are sour!” And he runs away.
There is a fox. The fox goes to the forest. He is thirsty (and), hungry. He goes to the forest because he is hungry and thirsty. He goes to the forest.
And what does he do? What does he do? He looks at left. He looks at right. He looks before. He looks behind. He sweats. He gets thirsty
He goes here. He does not get anything. He goes there. He does not get anything. He gets tired. He becomes sad. And what does he see? What does he see? He sees a creeper of grapes. He sees grapes. He sees fruits (grapes) on and on creepers.
The next moment his mouth waters. And what does he do? What does he do? He jumps once. twice, thrice. He jumps again and again. He sweats. He gets tired. He does not get grapes.
Picture 1
Translation : And what does he do? What does he do? He looks at left; he looks at right; he looks before; he looks behind. He sweats; he gets thirsty.
Glossary :
Translation : He goes here. He does not get anything. He goes there. He does not get anything. He gets tired. He becomes sad.
Picture 2
Glossary :
Translation : And what does he see? What does he see? He sees a creeper of grapes. He sees grapes. He sees fruits (grapes) on and on creepers.
Picture 3
Glossary :
Translation : The next moment his mouth waters. And what does he do? What does he do? He jumps once, twice, thrice. He jumps again and again. He sweats. He gets tired. He does not get grapes.
Glossary :
Translation : And what does he say? What does he say? He says, “The grapes are sour!” (and) he runs away. He says in this way, (and) runs away.
आम्लं द्राक्षाफलम् Summary in Gujarati
વનમાં એક શિયાળ ભૂખ અને તરસથી પીડાય છે. તે દ્રાક્ષની એક વેલ જુએ છે. તેના મોંમાં પાણી આવે છે. વેલ પર દ્રાક્ષની લૂમો છે. દ્રાક્ષ લેવા માટે તે કૂદે છે. લૂમ સુધી તે પહોંચી શકતું નથી. તે વારંવાર કૂદે છે અને ખૂબ થાકી જાય છે. છેવટે “આ દ્રાક્ષ ખાટી છે !’ એમ કહી ત્યાંથી જતું રહે છે.
ચિત્ર 1
અન્વય: एकः शृगालः (अस्ति)। एकः शृगालः वनम् गच्छति। सः (शृगाल:) वनम् गच्छति। तस्य पिपासा बुभुक्षा (च) (अस्ति) (सः) पिपासया (च) बुभुक्षया वनम् गच्छति। सः (शृगालः) वनम् गच्छति।
અનુવાદ: એક શિયાળ છે. એક શિયાળ વનમાં જાય છે. તે વનમાં જાય છે. તેને તરસ (અને) ભૂખ લાગી છે. તરસને લીધે (અને) ભૂખને લીધે તે વનમાં જાય છે. તે વનમાં જાય છે.
અન્વય: (स:) (शृगालः) किम् च करोति? (सः) किम् च करोति? (सः) वामतः पश्यति दक्षिणतः पश्यति, अग्रतः पश्यति, पृष्ठतः पश्यति। (तम्) स्वेदः जायते (तम्) (च) तृषा जायते।
અનુવાદઃ અને તે શું કરે છે? અને શું કરે છે? તે ડાબે જુએ છે; તે જમણે જુએ છે; તે આગળ જુએ છે; તે પાછળ જુએ છે. તેને પરસેવો થાય છે; તેને તરસ લાગે છે.
અન્વય: (सः) (शृगालः) इतः गच्छति, किम् अपि न लभते। (स:) ततः गच्छति, किम् अपि न लभते, (सः) श्रान्तः जायते खिन्नः (च) जायते।
અનુવાદઃ તે આ બાજુ જાય છે; તેને કશુંય મળતું નથી. તે પેલી બાજુ જાય છે; તેને કશુંય મળતું નથી. તે થાકી જાય છે. તે દુઃખી થઈ જાય છે.
ચિત્ર 2
અન્વયઃ सः (शृगालः) किम् च पश्यति? किम् च पश्यति? सः (शृगालः) द्राक्षालताम् पश्यति, सः (शृगालः) द्राक्षाफलम् पश्यति। तत् फलम् च उपरि उपरि लतासु दृश्यते।
અનુવાદઃ અને તે શું જુએ છે? અને શું જુએ છે? તે દ્રાક્ષની વેલ જુએ છે. તે તાને અને દ્રાક્ષને જુએ છે. અને ઉપર ને ઉપર વેલાઓ પર (તેને) તે ફળ (દ્રાક્ષ) દેખાય છે.
ચિત્ર 3
અન્વયઃ तत् मुखे अनुक्षणम् रसः जायते। सः किम च करोति किम् च करोति? (सः) एकवारम् उत्पतति, द्विवारम् उत्पतति, त्रिवारम् उत्पतति, पुनः पुनः उत्पतति। (तम्) स्वेदः जायते, (तम्) श्रमः जायते, (तम्) द्राक्षाफलम् न लभते।
અનુવાદઃ તે જ ક્ષણે તેના મોંમાં પાણી આવે છે. અને તે શું કરે છે? અને શું કરે છે? તે એક વાર કૂદે છે; બીજી વાર કૂદે છે; ત્રીજી વાર કૂદે છે. તે વારંવાર કદકા મારે છે. તેને પરસેવો થાય છે. તેને થાક લાગે છે. તેને દ્રાક્ષ મળતી નથી.
અન્વયઃ सः किम् च कथयति किम् च कथयति? “आम्लम् द्राक्षाफलम् (अस्ति)!” इति एवम् कथयति पलायते, इति एवम् कथयति पलायते।
અનુવાદઃ અને તે શું કહે છે, અને શું કહે છે? “દ્રાક્ષ ખાટી છે!” (તે) આ પ્રમાણે કહે છે, (અને) નાસી જાય છે. આ પ્રમાણે તે કહે છે, (અને) નાસી જાય છે.